Europees Parlement neemt standpunt in op auteursrecht: wat er staat en wat er had moeten staan

Belgische verkiezingen in 1831

Dit beeld is online beschikbaar gesteld door het Rijksmuseum.

Rechten:

Original

Download

Gisteren heeft het Europees Parlement gestemd op het auteursrechtendossier dat grote invloed heeft op de manier waarop mensen zich online kunnen uitdrukken. Deze week zwermden belangenbehartigers naar Straatsburg om Europarlementariërs op het laatste moment nog te overtuigen van hun belang in dit complexe dossier. Helaas mochten de argumenten van civil society en academici die pleiten voor de rechten van internetgebruikers niet baten: vrijwel alle positieve voorstellen om de richtlijn te verbeteren, werden in de korte stemming afgewezen.

Goed nieuws voor erfgoed en onderwijs

Gelukkig is er goed nieuws voor twee belangrijke sectoren in een kennissamenleving: de erfgoed- en onderwijssector. De versie van artikel 4 die is aangenomen – die gaat over het digitale gebruik van materiaal in het onderwijs – is een grote verbetering ten opzichte van de versie die de Europese Commissie voorstelde in 2016++OnderwijsuitzonderingEen uitgebreidere analyse van deze versie van de nieuwe onderwijsuitzondering, inclusief punten waarop hij ook nog beter moet, lees je hier.. Er wordt duidelijkheid geschept over waarvoor in het onderwijs auteursrechtelijk beschermd materiaal in een digitale omgeving wel of niet gebruikt mag worden, en er zijn minder traditionele vormen van onderwijs (zoals onderwijsprogramma’s van erfgoedinstellingen) ook opgenomen in het artikel. Bovendien wordt er in deze versie gesteld dat ook buiten het fysieke klaslokaal gebruik gemaakt kan worden van deze uitzonderingspositie.

Voor de erfgoedsectHelaas mochten de argumenten die pleiten voor de rechten van internetgebruikers niet baten: vrijwel alle positieve voorstellen om de richtlijn te verbeteren, werden in de korte stemming afgewezen. or is, behalve dat deze is opgenomen in de onderwijsuitzondering, ook nog ander goed nieuws++ErfgoedsectorLees hier een langere analyse over de situatie voor de erfgoedsector, inclusief punten waarop het beter kan. te melden. Er was duidelijk aandacht voor de moeilijkheden die de erfgoedsector heeft bij het online beschikbaar stellen van ons gemeenschappelijke Europese erfgoed. In artikel 5 wordt opgehelderd wanneer erfgoedinstellingen kopieën mogen maken van materiaal in hun collecties voor preserveringsdoeleinden. In de aangenomen versie wordt ook duidelijk dat deze kopieën geen nieuw auteursrecht aantrekken. In artikel 7 wordt bepaald onder welke omstandigheden erfgoedinstellingen hun collectie online mogen publiceren wanneer er nog wel auteursrecht op rust, maar het niet meer in commerciële circulatie is. Dit is een belangrijke stap naar het dichten van het ‘20th century black hole’++20th century black holeMeer over de 20th century black hole lees je hier.  – een groot gebrek aan online toegang naar ons recente culturele verleden.

Helaas hebben we naast deze lichtpuntjes ook slecht nieuws.

Wat erin het standpunt staat++Wat er staat Let wel, deze punten zijn (nog) geen wet of een Europese richtlijn. Wat er in de daadwerkelijke richtlijn komt te staan, weten we waarschijnlijk pas over een paar maanden na afsluiting van het Europese wetgevingsproces.

• Onder de aangenomen versie van artikel 3 zouden rechthebbenden het recht krijgen om iedereen tegen te houden aan Text- en Data Mining te doen, met uitzondering voor wetenschappelijke onderzoekers. Let wel: ook al hebben mensen legale toegang tot een tekst, dan nog mogen ze geen computer gebruiken om de informatie in die tekst te analyseren.
  
• Onder de aangenomen versie van artikel 11 zouden persuitgevers een nieuw recht krijgen dat hen controle geeft over hoe we toegang hebben tot en kunnen verwijzen naar journalistieke werken.
• Onder artikel 12a zouden organisatoren van sportevenementen de auteursrechten krijgen over de foto’s en andere opnamen van de door hen georganiseerde sportevenementen. Dit wil zeggen dat iedereen gebruik van deze foto’s of andere opnamen wil maken, eerst een licentie moet afsluitenOok al hebben mensen legale toegang tot een tekst, ze mogen geen computer gebruiken om de informatie in die tekst te analyseren..
• Onder de versie van artikel 13 die het parlement heeft aangenomen zouden rechthebbenden meer controle hebben over welke werken gedeeld kunnen worden op online platforms. Op basis van dit artikel kunnen online platforms (zoals Facebook en YouTube, maar ook bijvoorbeeld GitHub) gedwongen worden om te filteren op de content die gebruikers delen om er zeker van te zijn dat er geen auteursrechten worden geschonden. Dit heeft grote negatieve gevolgen voor online gebruikersrechten en de concurrentiepositie van de kleinere (Europese) platforms.
• Ook staat in artikel 13b van deze versie dat online zoekmachines (denk aan de Google Image Search) licenties moeten afsluiten voor zelfs de kleinste preview die ze laten zien als zoekresultaten.

Wat erin het standpunt had moeten staan

Europarlementariërs hadden – behalve de optie om voor veel betere versies te stemmen op de punten hierboven – ook de kans om positieve gebruikersrechten in hun standpunt op te nemen. Denk hierbij aan een uitzondering voor de vrijheid van panorama, een uitzondering voor de zogeheten user generated content en een positieve definitie van het publieke domein++Meer uitleg over deze thema’sMeer context bij deze (en meer) onderwerpen kun je lezen op de website van COMMUNIA. . Deze zijn nu allemaal weggestemd.

Hoe nu verder

NAls de compromistekst wordt aangenomen hebben we een nieuwe richtlijn op auteursrecht in de EU, maar het kan ook nog dat de hele richtlijn wordt afgewezen.u het Europees Parlement officieel een standpunt heeft ingenomen op het dossier kan de volgende fase++Volgende faseVoorvechters van digitale rechten EDRi hebben deze nuttige infographic gemaakt om dit proces helderder te maken. van het EU wetgevingsproces echt beginnen++EU wetgevingsprocesDit onderdeel van het proces wordt in het Brussels jargon de ’trilogues’ genoemd naar de drie instituten die hierin een stem hebben: De Europese Commissie, de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement.: achter gesloten deuren een compromis sluiten tussen het originele standpunt van de Europese Commissie en het standpunt van de Raad van de Europese Unie. Dit zal naar schatting tot het einde van het jaar duren. Nadat er een compromistekst geschreven is, moet daarop gestemd worden in de Raad en in het Europees Parlement. Als de compromistekst wordt aangenomen hebben we een nieuwe richtlijn op auteursrecht in de EU, maar het kan ook nog dat de hele richtlijn wordt afgewezen. Het blijft dus spannend.

Kennisland blijft dit dossier actief volgen++Volg dit proces ook via COMMUNIAWe delen ook vaak analyses en nieuws op de website van de COMMUNIA Association. en zal blijven strijden voor een gebalanceerd auteursrecht in de 21ste eeuw met voldoende aandacht voor gebruikersrechten zoals voor het erfgoed, onderwijs en de gewone internetgebruiker.

Voor meer informatie over hoe en waarom Kennisland strijdt voor een modern auteursrecht, neem contact op met Paul Keller (pk@kl.nl), Lisette Kalshoven (lk@kl.nl) of Judith Blijden (jb@kl.nl).

• Betrokken KL'ers
• Paul Keller pk@kl.nl
• Lisette Kalshoven lk@kl.nl
• Judith Blijden jb@kl.nl