Loon naar Leren. De kracht van kennis op de arbeidsmarkt.

KL schreef voor Manpower een witboek over leven lang leren om de welvaart op peil te houden als we langer gaan doorwerken.

Betrokken KL'ers

6 juli 2011

Niemand twijfelt er meer aan dat de pensioensgerechtigde leeftijd van 65 jaar onhoudbaar is. Maar als we langer door gaan werken, dan wordt het ook steeds belangrijker om door te blijven leren. Bij pensioensakkoorden hoort dus eigenlijk een dikke paragraaf over een leven lang leren. Kennisland trok samen op met Manpower BV en schreef voor de dienstverlener op het gebied van werk- en arbeidsbemiddeling een witboek over deze thematiek.

We ontkomen er niet aan, ontgroening en vergrijzing leiden ertoe dat we langer moeten doorwerken. In sommige sectoren (zorg, onderwijs) zijn de verwachtte tekorten zelfs zo groot, dat het omscholen van grote groepen werknemers noodzakelijk is. Daarbij veroudert onze kennis steeds sneller, technologische innovatie is daarvan de belangrijkste drijvende kracht. Internationale concurrentie zorgt voor een stroomversnelling. Bovendien kantelt de arbeidsmarkt van een aanbodmarkt naar een vraagmarkt. Werknemers zullen dan ook kritischer worden in hun keuze. De mogelijkheden die werkgevers hen bieden om blijvend te investeren in hun talent, zullen steeds vaker doorslaggevend zijn.

Investeren in leren

Willen we in Nederland de uitdagingen voor de toekomst aangaan en een sterke concurrentiepositie behouden, dan verdient investeren in kennis de hoogste prioriteit. Blijven leren is dus het devies. In de praktijk komt er echter nog te weinig van terecht. Onze arbeidsmarktinstituties zijn (nog) niet afgestemd op langer doorwerken – en dus ook niet op doorleren op oudere leeftijd. Werkgevers staan niet te trappelen om blijvend te investeren in de (bij)scholing van vooral oudere en laagopgeleide werknemers.

Ondertussen kent de arbeidsmarkt voor oudere werknemers nauwelijks beweging. Er zijn weinig prikkels om op latere leeftijd van werkgever of werkveld te wisselen. Maar ook een groot deel van de werknemers vindt een spreekwoordelijke teruggang naar de schoolbanken geen lonkend perspectief. Terwijl voor een werknemer een leven lang leren van belang is om zijn positie op de arbeidsmarkt te versterken, dan wel te voorkomen dat hij op afstand van de arbeidsmarkt komt te staan.

Leren loont

Hoe kunnen we deze knelpunten uit de weg ruimen? Hoe kunnen werkgevers, overheid en werknemers meer werk maken van blijvend leren? In opdracht van Manpower voerde Kennisland een onderzoek uit met als titel ‘Leren loont. de kracht van kennis op de arbeidsmarkt’. Voor het onderzoek is een literatuurstudie gedaan en zijn zes experts op het gebied van leven lang leren geïnterviewd waaronder hoogleraar organisatiekunde Mathieu Weggeman en hoogleraar economie en overheidsfinanciën Bas Jacobs.

Uit het onderzoek komt onder andere naar voren dat we te ouderwets denken over scholing. We moeten af van het zwart-witdenken, waarbij we een harde grens veronderstellen tussen werken en een opleiding volgen. In de praktijk lopen die twee door elkaar heen: informeel leren levert een veel grotere bijdrage aan de ontwikkeling van werknemers dan velen denken. Bedrijven moeten dan ook zorgen voor een cultuur waarin continu leren de natuurlijke houding van werknemers is (dus ook directieleden en managers).

Traineeships voor werknemers die al langer in dienst zijn zou een geaccepteerd verschijnsel moeten worden. En om lageropgeleiden meer in beweging te brengen, kan min of meer gedwongen job rotation een oplossing zijn. Aan de andere kant moet de inspanning van werkgevers worden beloond. Bijvoorbeeld door aanpassing van de kantonrechtersformule bij ontslag. Indien een werkgever kan aantonen dat ze een actief opleidingsbeleid hebben gevoerd, verdienen ze een lagere correctiefactor.

Kortom, met een leven lang leren staan we voor een grote uitdaging: de oudere generaties die al werken moeten prikkels krijgen om het leren weer op te pakken. En de generaties die de arbeidsmarkt nog gaan bestormen, moeten permanent leren als de normaalste zaak van de wereld beschouwen. Daarbij moeten werkgevers leren in het DNA van hun organisatie brengen en ruimhartig denken over scholingsbeleid.

Download het WItboek 'Loon naar leren'