Radicale financiering voor Radicale vernieuwers

Op 14 mei jl. kwamen de Radicale vernieuwers bij Kennisland op bezoek voor pizza’s en een gesprek over verdienmodellen en financiering van de toekomst onder leiding van KL’er Martijn Arnoldus. Het traditionele financieringslandschap sluit over het algemeen niet aan bij de vernieuwingsbeweging waartoe de Radicale vernieuwers behoren. We moeten dus op zoek naar een radicale verandering van financiering. Initiatiefnemers van Onterfd Goed, GeenSchool, Peerby en Repair Café bogen zich over vragen als: wat is van waarde? Hoe ziet winst eruit? Wat zijn businessmodellen van de toekomst? En, wat is er nodig om met een nieuwe blik naar financiering van maatschappelijk ondernemers te kijken?

Waarde bovenop waarde

Tijdens de vorige pizzasessie met reclamebureau Kingsday bleek al dat de Radicale vernieuwers allemaal een sterk verhaal hebben. Ze zijn een initiatief begonnen omdat ze zich ergens boos over maken en vinden dat het beter kan. Vraag is wel hoe ze van subsidies, fondsen, eigen inleg en vrijwilligers een financieel duurzame organisatie kunnen worden. 

Martine Postma van het Repair Café vertelt dat ze bijna aan hun eigen succes ten onder gaan, er is zo veel enthousiasme voor de Cafés overal in Nederland, dat ze de vraag niet aankunnen. Met vijf vrijwilligers op het hoofdkantoor, een bus die door het land toert en startpakketten die ze beschikbaar stellen aan beginnende Cafés is het tijd om na te denken over een verdienmodel, zodat ze in ieder geval uit de kosten komen en hun eigen uren kunnen uitbetalen. Vraag is, zoals Daan Weddepohl van Peerby het mooi verwoordt, hoe je een verdienmodel kan bedenken dat bovenop de bestaande waarde komt, omdat je die bestaande waarde niet wilt economiseren. In het geval van Repair Café wil je niet dat mensen gaan betalen voor reparaties, maar moet je met een andere slimme oplossing komen die niet ten koste gaat van de oorspronkelijke doelstelling van het project. Peerby denkt bijvoorbeeld na over het aanbieden van verzekeringen, een extra dienst voor mensen die spullen lenen of uitlenen.

Meer vertrouwen en meer vrijheid

“Wat moet er nou echt anders in de financieringsstructuur als je maatschappelijk ondernemers een goede kans wilt geven?”, vraagt Martijn aan de Radicale vernieuwers. Volgens Martine van Repair Café moet de overheid de belasting op grondstoffen verhogen en die op arbeid verlagen, zodat mensen gestimuleerd worden om minder te kopen en meer te laten repareren.

Daan van Peerby vertelt hoe moeilijk het is te leren van op Peerby lijkende initiatieven die elders in de wereld mislukt zijn, omdat door financiers vooral gevraagd wordt om de successen vast te leggen en hun eisen gericht zijn op het halen van targets. Dit betekent dat het falen van organisaties die eerder in valkuilen gestapt zijn en de lessen die daaruit volgen slecht gedocumenteerd zijn. Als falen meer gezien wordt als manier om te leren en te verbeteren, kunnen nieuwe initiatieven daar veel aan hebben.

Een ervaring die veel vernieuwers hebben is dat een geldschieter vraagt om een precieze uitleg van de innovatie en de resultaten ervan. Het hele ding met innovatie is natuurlijk dat je aan het uitproberen bent en niet precies weet wat de opbrengsten zullen zijn. Wanneer je gedetailleerd kunt opschrijven en benoemen wat je gaat doen en waartoe het leidt, is het geen innovatie meer te noemen. Meer vrijheid en vertrouwen in het innovatief en creatief vermogen van vernieuwers kan tot onverwachte inzichten en resultaten leiden. En soms misschien tot een mislukking, maar dat is niet erg zolang er geleerd wordt. Vraag is of alternatieve financieringsmodellen voor maatschappelijke vraagstukken die de overheid momenteel onderzoekt uiteindelijk uitkomst gaan bieden. Collega Marlieke Kieboom betwijfelt of een nieuwe financieringsconstructie als Social Impact Bonds het antwoord is waar Nederlandse social enterprises op zitten te wachten.

Geduldig kapitaal is gewenst

De vernieuwingsagenda van de politiek reikt over het algemeen niet verder dan de regeerperiode van vier jaar. Een langetermijnvisie is vaak ver te zoeken, en de Radicale vernieuwers zijn het erover eens dat investeringen op de lange termijn met wat ‘geduldig kapitaal’ zou helpen om meer te experimenteren en de opbrengsten zichtbaar te maken.

Tijdens de vorige bijeenkomst vertelden Leo Bontje en Michel Graumans van Eigen Kracht Centrale dat ze twintig jaar hebben uitgetrokken om hun doelen te bereiken. Ze zijn nu veertien jaar bezig en een heel eind op weg. Maar vindt maar eens een financierende partij die zo lang met je in zee wil.

Kennisland zal zich blijven buigen over het vraagstuk van verdienmodellen en financieringsmogelijkheden voor Radicale vernieuwers en andere social enterprises, onder andere door het onderzoek dat KL in samenwerking met Social Enterprise NL doet. 

• Betrokken KL'ers
• Radicale financiering voor Radicale vernieuwers