Slimmernetwerk Café ‘What’s your story?’

Een online oproep voor het maken van een charter voor een innovatieve overheid leverde veel bijval op. Op dit café was een selecte groep vernieuwers aanwezig om de handen ineen te slaan. Het realiseren van het gezamenlijk doel van een betere overheid wordt breed gedragen. Een verzuchting: “we hebben het heel ingewikkeld gemaakt” werd aangevuld met een visie op de nieuwe rollen van de overheid: van scheidsrechter en spelbepaler naar grensrechter, mediator en tuinman. De relatie met samenwerkingspartners en burgers is niet langer hiërarchisch, het speelveld is horizontaal en gelijkwaardig geworden. Welke rol(wisseling) vergt dat van ambtenaren en welke professionele ruimte hoort daarbij? 

De vernieuwende ambtenaar en burger in beeld

De rode draad in de (online) gesprekken was ook om het niet alleen op te schrijven, maar het te laten ontstaan vanuit gezamenlijke acties. Het doel van de charterbijeenkomst was dus vooral om vanuit de netwerken en initiatieven die al hun bijdrage leveren aan de gewenste overheid samen te werken om de slagkracht te vergroten. Het maken van een houtskoolschets voor de charter is een manier om dit zichtbaar te maken en te delen. Daarnaast is communicatie om de beweging te voeden en te vergroten het belangrijkste. Zo hebben de aanwezigen geopperd om de verhalen van de vernieuwers in beeld te brengen, zoals een filmpje van een Ynnovator of een grand parade van burge(r)meesters die als burger in hun eigen omgeving daadkrachtig hebben gehandeld. Bij de oproep voor een voorlopersgroep van leiders (leidende ambtenaren) bleek dat we die in het Ynnovators-netwerk eigenlijk al hebben. En om daadwerkelijke samenwerking over grenzen van organisaties heen te starten zijn Doetanks een goede methodiek. Benut dus de wederzijdse initiatieven en breng de vernieuwers bij elkaar. In dat opzicht was deze eerste stap naar een charter voor een innovatieve overheid al een geslaagd voorbeeld van ‘practice what you preach’.

Middagprogramma
Na de lunch stonden de Doetanks centraal. Het doel van het middagprogramma was om abstract te praten over de visie en doel van de Doetank en daarna te concretiseren door middel van het trechtermodel. De Doetanks Burgerkracht, Jong Inzicht en Samenwerken in Netwerken hebben hun stand van zaken besproken. Ondertussen schoven aan elke tafel studenten aan om af te kijken. Zij vonden het interessant om op deze manier kennis te maken met de actuele discussies en om het participeren binnen een Doetank te ervaren. Hun opdracht is om in beeld en woord de inzichten vanuit de Doetanks kenbaar te maken. Ze worden door Sander van Haperen (docent Bestuur en Beleid aan de Universiteit van Amsterdam) uitgedaagd zich te profileren als beleidsanalist en met kritische analyses te komen. Relevante vragen voor hen zijn hoe de diverse actoren in het beleidsveld met de uitdagingen en problemen omgaan waar ze voor staan, en hoe het beleidsproces kan worden ontworpen dat deze beleidsproblemen worden opgelost.

De Doetank Jonginzicht sluit naadloos aan bij het idee van de studenten-afkijkers. Hugo van Doornum (Student Politicologie): ‘Er is echt energie om iets te veranderen, vanuit de twee jongeren aan tafel maar ook vanuit wat ouderen mensen rond diezelfde tafel. Er is consensus over wat er staat te gebeuren, wat mooi is om te zien. Conclusie: voor mij is er hoop als jonge ambtenaar’. Zijn medestudent staat hem bij en concludeert dat de rol van jongeren in innovatie binnen de overheid belangrijk is. ‘Jonge ambtenaren hebben niet de mogelijkheden die ze nodig hebben, althans ze ervaren niet dat ze de mogelijkheid hebben. Toch is er wel een enorme kracht en motivatie om dit te veranderen. We moeten een Yes, we can!-gevoel creëren. We zijn met z’n allen, we kunnen innoveren dus laten we het nu ook gewoon doen’. Ans Jansen haakt daar op in en zegt: ‘ hoewel het gaat over jongeren, waren er ouderen aan tafel en dat gaf een mooie dynamiek. Je hebt de ouderen nodig om de jongeren een kans te geven. Je moet de jongeren niet alleen motiveren maar ook de ouderen moeten bereid zijn om hun plaats af te staan, ik zou dit ‘horizontaal pushen’ willen noemen’.

De Doetank Burgerkracht had een andere aanpak door aan het begin van de sessie een moment stilte te nemen en iedereen de kans te geven om voor zichzelf op een post-it te schrijven wat diens visie is op ‘burgerkracht’. Na dit moment kwam een discussie op gang met een focus op het nut van burgerparticipatie. Moet je burgerparticipatie stimuleren? Gebeurt het buiten ons zicht niet al heel vaak vanzelf? Of gebeurt het juist te weinig en hebben burgers geen mogelijkheden? Paul van Tongeren reageert: ‘We zijn begonnen met overtuigingen. De definitie van het vraagstuk was nog niet helder genoeg. We hebben de tijd genomen om dit concreet te maken en om de probleemstelling goed te definiëren’. Toen dat helder was hebben ze stappen vooruit kunnen zetten met het hoe. Aster van Tilburg zegt dat een beloningssysteem helpt in het betrekken van de burger. En dan niet in de vorm van ingewikkelde subsidie aanvragen, maar door middel van een prijsvraag of het inzetten van de gemeente als verdubbelaar van het door burgers opgehaalde bedrag.

Naast het bespreken van ‘het probleem’, zijn concrete casussen naar voren gekomen. In de Doetank Samenwerken in Netwerken heeft een deelnemer zelfs een concrete hulpvraag meegekregen. In zijn wijk wordt de samenleving verbeterd met behulp van het aanleggen van groen. Dit moet niet gedaan worden door het louter aanleggen van meters groen, maar door te vragen aan de burger wat bij hem leeft. Wat zou jij doen om de wijk te verbeteren? En wat zou jij vertellen over jouw buurt? Door de vraag open te houden, kom je erachter wat het belang is van de burger. Maike Popma van KING Gemeenten maakt dit concreet door te streven naar een open dialoog zonder oordeel. Zij is van mening dat we het voordeel van luisteren moeten benadrukken.

Naast de bestaande Doetanks, is een aantal mensen, op initiatief van Davied van Berlo, rond de tafel gaan zitten om te praten over arbeidsmobiliteit. Het probleem wat hier geïndiceerd werd is het feit dat ondernemende ambtenaren vaak ambitieus zijn en eens een keer iets anders willen proberen of ergens anders ervaring op willen doen. Echter, zij worden hierin belemmerd door hun werkgevers omdat het de zekerheid op terugkeer naar de huidige functie kan belemmeren en daarmee hun zekerheid op inkomen. Volgens Davies van Berlo zijn de eerste stappen opgeschreven, is er een plan en zijn ze van plan om door te gaan met dit onderwerp. Arjan van Unnink, voor het eerst op een Slimmernetwerk Café, ziet vanuit zijn ervaring in het bedrijfsleven veel mogelijkheden. Wellicht is een nieuwe Doetank geboren.

Conclusie
Conclusie van de dag is dat de gezamenlijke visie die we hebben in het verbeteren van de overheid perspectieven biedt voor innovatieve ontwikkelingen. Out-of-the-box denken, de dialoog aan gaan tussen verschillende disciplines en studenten laten af kijken als stok achter de deur. Een innoverende dag, waar eenieder zijn slag uit kan slaan om innovatie te stimuleren.

• Betrokken KL'ers
• Slimmernetwerk Café ‘What’s your story?’