Social Innovation Meetup #5: ‘Vertrouwen’

In hun verhalen schetsten ze de contouren van die nieuwe maatschappij waarin zaken als co-operatie, kringlopen, waarde creëren, samen redzaam, netwerken, bottom up, gemeenschappen, decentraal, faciliteren centraal staan. Dat gaat om verbinden, delen, samenwerken. Je kunt dat niet doen zonder vertrouwen. Een van de nieuwe waarden van die samenleving is dan ook vertrouwen.

Prima constatering, maar hoe doe je dat dan: vertrouwen schenken? Hoe werkt dat in de praktijk? In twee korte voordrachten belichtten 2 sprekers, Pauline Voortman en Judith Harmsen, de theorie en de praktijk, daarna ging de zaal zelf in gesprek. Hems Zwier sloot de avond af met één van zijn columns.

Vertrouwen begint bij de leiders

Pauline Voortman, gepromoveerd op het thema van die avond, beet het spits af. Onder de titel Vertrouwen werkt onderzocht ze wat vertrouwen is, hoe het werkt en hoe je eraan kunt werken. Haar voornaamste stelling: vertrouwen creëren of herstellen begint bij voorbeeldgedrag van de leiding. Drie thema’s zijn daarbij belangrijk: 

• Voorspelbaarheid
• Welwillendheid
• Kwetsbaarheid

Werken aan vertrouwen begint bij voorspelbaarheid, zo ontdekte Voortman. Leiders moeten duidelijkheid verschaffen over een (gemeenschappelijk) doel. Zonder welwillendheid en kwetsbaarheid lukt dat niet. Je moet er, met andere woorden, voor openstaan.
Vertrouwen herstellen begint juist bij kwetsbaarheid, durven toe te geven dat er iets fout gegaan is en aangeven dat je eraan werkt om dat veranderen.

Voortman haalde in haar verhaal ook nog de bekende Tedtalk van Brené Brown aan: The power of vulnarability

Ze benadrukte dat vertrouwen een gevoel is, dat je moet onderzoeken en aandacht moet geven. Volgens haar past vertrouwen in het rijtje deugden van verstandigheid, moed, matigheid en rechtvaardigheid. Alles wat je onderneemt moet je toetsen aan die deugden, stelt ze. Ze sluit met die constatering aan bij de befaamde Amerikaanse econome Deidre McKloskey die zegt dat de harde economie de deur uit moet en vervangen door zo’n systeem van klassieke waarden. 

Wees een terreinknecht, geen regisseur

Judith Harmsen, directeur van gemeente Berkelland, belichtte het begrip Vertrouwen vanuit de praktijk. In 2009 kreeg haar gemeente de opdracht uit Den Haag om voor 8,5 miljoen euro te bezuinigen. Nu had deze gemeente in de jaren daarvoor al drastisch de kaasschaaf gehanteerd, dus daar was geen winst meer te behalen. Besloten werd om het huidige systeem op te blazen en het met hulp van de burgers weer op te bouwen. In een interview zei Harmsen daarover: ‘De gemeente is geen superoplosser. Wij geloven dat burgers tot andere en betere oplossingen kunnen komen. Wij geven ze daarvoor ruimte en vertrouwen.’ 

Aan de hand van een groot aantal voorbeelden toonde Harmsen de zaal waar dat vertrouwen in de burger toe kan leiden. Een fietscrossbaan voor kinderen omdat die er niet is en kinderen dolgraag willen crossen? Daar draaiden de gemeente en de bewoners hun hand niet voor om: Er werd geco-creeerd, ge-open-innoveerd en gebouwd dat het een lieve lust is. Beetje handje klap ook natuurlijk. Dreigende sluiting van de muziekschool? Geldgebrek maakt creatief: de gemeente stelt het gebouw beschikbaar, de docenten worden ZZP’er-docent muziek en 500 kinderen nemen muziekles af. Kleinschalig openbaar vervoer om van A naar B te komen in Berkelland – qua oppervlakte groter dan Amsterdam- laat Berkelland regelen door betrokkenen zelf. De gemeente financiert samen met een aantal clubs een deel van de kosten, de rest wordt opgebracht door vrijwilligers en door een kleine bijdrage van de gebruikers. Groen in de straat: regelt de buurt. Werkzoekenden aan een baan helpen? De Berkellanders organiseren zelf een werkcafé en een aantal werkloze coaches helpt andere werklozen.

Rode draad in het verhaal van Harmsen: ‘Ben geen regisseur maar een terreinknecht. Geef burgers de credits, doe zelf het vuile werk en trek de lijnen.’ Haar tips:

• Sluit aan bij hun droom
• Laat ze hun probleem zelf oplossen
• Sluit aan bij problemen die de bewoners ervaren
• Laat inwoners ook de uitvoering doen
• Stel kaders en geef daarbinnen ruimte
• Blijf communiceren met elkaar. Echt luisteren, en echt praten

Vertrouwen: wat zegt de zaal?

Ook de zaal is overtuigd dat vertrouwen een belangrijke kern is van de nieuwe economie. De zaal haalt voorbeelden als Peerby, S2M, Thuisafgehaald, Ouishare, AirBnB en Couchsurfing aan om dat te illustreren. Belangrijke werkzame elementen zijn volgens hen waardering geven aan initiatieven, kwetsbaar durven zijn en verantwoordelijkheid durven geven aan anderen. Ofwel, vertrouwen vraagt ook om loslaten. Ook formuleert een aantal aanwezigen al acties die zij zelf gaan ondernemen. Eén daarvan is meer mensen vertrouwen geven. Want vertrouwen geven genereert vertrouwen!

De hogesnelheidstrein komt niet meer….U mag zelf aan de bak!

We sluiten de avond af met een column voorgedragen door Hems Zwier, social innovator, blogger & spreker. Hij vat daarmee het tijdperk waarin we leven en de keuzes waar we voor staan nog eens samen: overheid maak het mogelijk dat mensen het weer zelf gaan doen, geef het vertrouwen, faciliteer en maak gebruik van hun kracht!

De avond werd georganiseerd door het Social Innovation Network Netherlands (SINN), een netwerk van maatschappelijk vernieuwers dat van en met elkaar wil leren, kennis uit wil wisselen met als doel sociale innovatie op de Nederlandse beleidsagenda te krijgen.

Dit verslag is gemaakt door Petra Kroon, social journalist en initiatiefnemer van de website www.sociaalondernemen.nu met medewerking van Christine Kuiper, adviseur Sociale Innovatie bij MOVISIE.

• Betrokken KL'ers
• Social Innovation Meetup #5: ‘Vertrouwen’