Start van Onderwijs Pioniers 2014-2015

44 innovatieve ideeën van po-, vo-, en mbo-leraren uit alle hoeken van Nederland, aanstekelijk enthousiasme, en een enorme drive om te pionieren. Deze basisingrediënten vormen de start van Onderwijs Pioniers 2014-2015. Woensdag 17 september kwam de nieuwe lichting Onderwijs Pioniers voor het eerst samen op vo-school het Gregorius in Utrecht om elkaar en elkaars ideeën te leren kennen en samen stappen te zetten.

Bert Groenewoud, programmamanager professionele ruimte bij de Onderwijscoöperatie trapt de middag af en het projectteam, de coaches en de partners van Onderwijs Pioniers worden voorgesteld. Iedereen heeft zin om te beginnen, we gaan starten!

Onderwijs Pioniers in het kort

Onderwijs Pioniers is een programma dat leraren ondersteunt die het heft in handen nemen om in hun eigen werkomgeving iets nieuws te realiseren en zo het onderwijs op hun school te verbeteren. Een jury heeft in het voorjaar 44 uiteenlopende po-, vo- en mbo-initiatieven geselecteerd uit meer dan 100 aanmeldingen. Deze initiatieven ontvangen een budget van 4.000 euro en worden een jaar lang begeleid. Deze begeleiding bestaat uit vier Pioniersdagen en coaching, en als Pionier bouw je bovendien een nieuw, waardevol netwerk op. Aan het eind van het Pioniersjaar wordt tijdens een feestelijke slotbijeenkomst aan één initiatief de Pionierstrofee uitgereikt.

Pionieren is ondernemen

Pionieren is een stap in het diepe, maar met begeleiding. Oud-Pionier en ondernemend docent Simon Verwer weet dit als geen ander en beklimt het podium. Zijn motto “don’t grow up, it’s a trap” zet meteen de toon. In een enthousiast en persoonlijk verhaal deelt Simon zijn ervaringen als docent. Ook na zijn deelname in Onderwijs Pioniers blijft hij pionieren. Zowel op het Hyperion, waar hij nieuwe vakken als Logica en Argumentatieleer, en Oude Wijzen geeft als daarbuiten: een fotoblog over leraren, een website over onderwijsfilosofie en hij organiseert fietstours voor leraren langs startende ondernemers. Simon raadt alle Pioniers aan hun ervaringen te delen en buiten hun eigen vakgebied durven te kijken.

“Jullie gaan jezelf als Pioniers zien. Jullie zijn mensen die net dat stapje extra zetten, die net even verder kijken. Goed leraarschap betekent voor mij dat je ideeën ontwikkelt, doelen stelt en bereikt, op basis van je autonomie en betrokkenheid. Ik hoop dat jullie dit ook voelen, kinderen merken dit! Jullie gaan dit jaar samen op avontuur om dit te bereiken!”

Ten slotte geeft Simon de Pioniers drie tips mee:

1. Kom in actie! Ja, je moet eerst denken, maar niet te lang. Je loopt dan het risico om iets stuk te denken. Het hoeft niet gelijk perfect – dit kan ook niet – en het wordt vanzelf mooi.
2. Wees niet bang om een beetje raar te zijn! Jij wilt dat je werk meer betekent, omarm dat je hier soms raar over wordt aangekeken. Dit hoort bij het Pionierschap en bij je rol als voorloper, daar hoef je je niet voor te schamen.
3. It’s OK! Wat er ook gebeurt, het is goed. Ook als een project voor je gevoel mislukt. Voel de vrijheid om je hier niet druk over te maken. Iets kan namelijk niet mislukken, want het is al goed.

Hierna is het tijd om elkaar beter te leren kennen via een speeddatesessie. Je merkt dat alle Pioniers een eigen reden hebben om mee te doen, maar dat hier een gemene deler aan ten grondslag ligt. Iedereen heeft de ambitie om het onderwijs te verbeteren en wil kennis en ervaringen delen.

Tijdens de lunch wordt er ook druk genetwerkt: “Ik heb nu al zoveel inspiratie opgedaan, ik kan morgen met 10 goede ideeën aan de slag”. Daarna gaan de Pioniers voor het eerst in expeditiegroepjes uiteen en volgt verdere verdieping en uitwerking van de ideeën.

“Mag ik de tekening mee naar huis nemen? Ik heb nu een goed overzicht!”
Aan de hand van een ‘Rich Picture of the Future’ brengen de Pioniers de context van hun initiatief in kaart: een tijdlijn waar ze naartoe willen, de waarde van hun project, de betrokkenen en hun verhouding tot en mening over het initiatief. Er wordt druk getekend en geschreven. Na 20 minuten worden de Rich Pictures onder leiding van de coaches besproken. Zo maken de Pioniers nader kennis met de initiatieven van hun collega’s in hun expeditiegroepje. Ook vormen de tekeningen gespreksstof voor het laatste onderdeel van de dag: gezamenlijk eerste stappen voor elk initiatief formuleren.

Er is veel herkenning bij de eerste verhalen van de Pioniers en de eerste lijntjes worden al gelegd. Zowel tussen de Pioniers, maar ook ideeën over stappen binnen de eigen onderwijsorganisatie worden uitgewisseld. “Mijn naaste collega’s zijn erg belangrijk; ik wil hen continu om feedback vragen en proberen of zij mede-eigenaar van mijn idee kunnen worden. Ook ga ik in gesprek met mijn leidinggevende; ik zou bijvoorbeeld wat tijd kunnen gebruiken. We zitten in grote organisatie met veel opleidingen waar we veel van kunnen leren. Bijvoorbeeld via een examenproject, dat leerlingen ons helpen met filmen!” Ook de pitch van de huiswerkopdracht komt van pas: “Ik ga de pitch bij de volgende teamvergadering uitproberen”.

Leraren helpen elkaar verder

Bij alle Pioniers in het expeditiegroepje ontstaan ideeën om elkaar te helpen. Zo wil iemand aan de slag met het ontwikkelen van digitaal lesmateriaal, waarna een collega-Pionier met veel ervaring op dit gebied meteen aanbiedt om te helpen. Dit illustreert de kern van Onderwijs Pioniers: leraren werken aan hun eigen professionalisering door van en met elkaar te leren, met als gemeenschappelijk doel beter en eigentijdser onderwijs voor de leerlingen. Door elkaar te bevragen vanuit collegialiteit, maar met een frisse blik merk je dat docenten opnieuw gaan nadenken over wat zij onder goed onderwijs verstaan. “Fijn dat Pioniers in oplossingen denken. Ik wil gelijk een keer bij je in de les komen kijken!”

Tijdens de tweede Pioniersdag op 12 november vormen de eerste stappen op basis van de Rich Pictures het beginpunt van het gesprek. Alle leidinggevenden zijn dan ook uitgenodigd om gezamenlijk met de Pioniers te onderzoeken waar zij elkaar kunnen helpen en waar zij van elkaar kunnen leren. Zij vormen ook een belangrijke schakel in het verduurzamen van een Pioniersinitiatief, én in het ontwikkelen van een schoolcultuur waarin vernieuwing vanzelfsprekend is. Tot die tijd gaat het gesprek onder meer verder via een gezamenlijk Facebook-groep en op Twitter.

Houdt de Pioniers in de gaten via #onderwijspioniers en op www.onderwijspioniers.nl!

Onderwijs Pioniers is een programma van de Onderwijscoöperatie en Kennisland en wordt mede mogelijk gemaakt door Het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs, VOION en SOM.

• Betrokken KL'ers
• Jos van Kuik jk@kl.nl
• Kimon Moerbeek km@kl.nl