Auteursrecht van secundair belang
voor de fotograaf
Fotografen zitten al jaren ver onder het gemiddelde inkomen van de Nederlandse zelfstandige. Daarbij verdienden ze per jaar in 2017 gemiddeld 6.000 euro minder dan in 2007. Hoewel veel beroepen bedreigd worden door automatisering, robotisering en nieuwe mogelijkheden door kunstmatige intelligentie, hoeft de fotograaf zich daar volgens een Oxford studie++Oxford studieVolgens het onderzoek heeft het beroep van fotograaf maar een 2.1% kans om niet meer te bestaan door automatisering. niet bang voor te zijn. Toch staan vooral nieuwsfotografen en stockfotografen onder druk, wat is hier aan de hand?
Een moeilijke economische periode, de snelle opkomst van digitale middelen als smartphones en het internet met een cumulatief effect van gratis beschikbaar fotomateriaal lijken voor mij primair de oorzaak te zijn van de problemen die fotografen ervaren.
De zelfstandige fotograaf wordt gedwongen om zich aan te passen aan de nieuwe ‘maakcultuur’ waar iedereen met een smartphone kwalitatief acceptabele foto’s kan maken voor bijvoorbeeld nieuws en zelfs voor product placement in zelfgemaakt advertentiemateriaal. Er is geen schaarste meer voor snel beschikbare foto’s. Organisaties vragen zich, door deze nieuwe simpel te gebruiken smartphones, af waar ze nog een professionele fotograaf voor nodig hebben.
Het is tegenwoordig makkelijk acceptabele foto's te maken met smartphones
Maker: davide ragusa
Download
Daarbij kent de markt voor foto’s geen fysieke grenzen++Geen fysieke grenzenHoewel dat juridisch nog wel wat complexer kan liggen.. Een in Nederland gemaakte foto kan binnen luttele seconden gekocht en gebruikt worden in Zuid-Amerika. De afzetmarkt is enorm en daarmee de concurrentie ook. De fotograaf concurreert niet alleen met de professionals uit zijn directe omgeving, maar met alle fotografen wereldwijd die soortgelijke werken produceren.De fotograaf concurreert niet alleen met de professionals uit zijn directe omgeving, maar met alle fotografen wereldwijd die soortgelijke werken produceren.
Tenslotte wordt er veel materiaal gratis beschikbaar gesteld. Meta-zoekmachine Visualhunt.com biedt bijvoorbeeld meer dan 300 miljoen gratis foto’s aan van andere platformen als Pixabay, Flickr, Wikimedia Commons, etc. Het cumulatieve effect van de Creative Commons++Creative CommonsKennisland vertegenwoordigd Creative Commons in Nederland. Lees hier meer.-gelicenseerde foto’s veroorzaken misschien wel de grootste ontwrichting voor het standaard verdienmodel van de fotograaf.
De simpele toegankelijkheid van afbeeldingen op het internet schept een verkeerde verwachting. Mensen denken nog te vaak ‘als het op internet staat, mag ik het gebruiken’. Nee, zo werkt het natuurlijk niet. Het auteursrecht geeft de fotograaf het recht om zelf te bepalen wie het werk mag verveelvoudigen. Er is toestemming nodig voor bijna++Hergebruik zonder toestemmingEr zijn beperkingen op het auteursrecht die toestaan om het werk te gebruiken zonder dat daarvoor toestemming nodig is. Kennisland heeft hiervan in 2016 een overzicht gemaakt. alle kopieën die gemaakt worden.
Het verdienmodel voorop
Het traditionele verdienmodel van de fotograaf is vaak gebaseerd op het exclusieve recht om de foto te verveelvoudigen. Foto’s worden per druk of oplage verkocht. Het is dit model dat in mijn optiek terrein verliest. Net als veel andere doelgroepen moeten fotografen meegaan van een product-georiënteerde economie naar de verdienstelijking van onze economie. Verdien niet langer geld met foto’s en daarmee het auteursrecht, verdien geld met het fotograferen zelf.Verdien niet langer geld met foto’s en daarmee het auteursrecht, verdien geld met het fotograferen zelf.
Het traditionele businessmodel gebaseerd op de verkoop van foto’s blijft vooralsnog voortbestaan. De laatste paar jaar zijn er zelfs technologieën++TechnologieënIk heb zelf meegewerkt aan een open standaard voor het fingerprinten van visuele werken. Lees hier meer over het project. en producten opgekomen die foto’s registreren en zelfstandig op zoek gaan naar ongeautoriseerde kopieën van die foto’s. Deze monitoringdiensten++MonitoringdienstenHoewel deze middelen helpen de rechten van de fotograaf te exploiteren, zijn ze zeker niet neutraal ten opzichte van andere rechten. Lees ook mijn opiniestuk over content filtering. helpen bij het opsporen van deze kopieën en helpen fotografen ook in een digitale wereld hun rechten uit te oefenen.
Deze nieuwe technologische mogelijkheden zijn zeker niet moreel neutraal. Ze richten zich op kleine inbreuken, vaak door mensen die geen commercieel belang hebben en de wet niet goed kennen. De brieven die door advocatenkantoren en andere vertegenwoordigers verstuurd worden, zaaien angst bij hen. De vraag is of we in onze digitale samenleving ons willen baseren op dit wantrouwen.
Het alternatief is beter. Het fotograferen zelf moet centraal staan, niet de foto of het auteursrecht. Het gaat niet langer om het product, maar om het leveren van de dienst en het proces. Fotografen moeten betaald krijgen voor hun ervaring en expertise, de begeleiding van de subjecten en het opgebouwde inzicht wanneer ze een foto te maken.
Niet mee eens? Mail me op mz@kl.nl
Dit opiniestuk is een opvolging van een eerdere opinie uit 2014 en geschreven in het kader van de DuPhodag over auteursrecht.
