Bibliotheken: we gaan onverminderd door met e-books
Eind februari besteedde ik hier aandacht aan het feit dat Bibliotheken geen e-books mogen uitlenen. Aanleiding voor dit bericht was een brief over dit onderwerp van minister Bussemaker aan de Tweede Kamer.
Mijn bericht van toen eindigt met de constatering:
“Uiteindelijk weten we allemaal dat de bibliotheek van de toekomst een digitale bibliotheek zal zijn maar in plaats van dit actief vorm te geven, worden de hakken collectief in het zand gezet.”
Gisteren ontving ik een bericht van Stichting Bibliotheek.nl waarin zij aangeven dat zij zich niet in deze constatering kunnen vinden. Zij schrijven:
“Het tegendeel is echter het geval. Stichting Bibliotheek.nl heeft als core business het ontwikkelen van de digitale bibliotheek. Wij zijn het daarom zeer met u eens dat de digitale bibliotheek de toekomst heeft. Dat we het uitlenen van e-books niet via de Auteurswet konden regelen wisten wij al langer. Daarom zijn wij ook volop in onderhandeling met uitgevers om e-books beschikbaar te stellen op basis van contracten. Eind dit jaar verwachten wij dat de teller op 2.000 e-books zal staan.”
Het is goed te zien dat de bibliotheken doorzetten in hun streven om een digitale bibliotheek te realiseren. Maar toch vallen 2.000 e-books in het niet bij het aanbod van fysieke boeken van zelfs de kleinste openbare bibliotheek. Het blijft daarom zeer de vraag of dit echt toekomst heeft voor bibliotheken. Zij maken zich hiermee afhankelijk van de goodwill van uitgevers die vaak hele andere prioriteiten hebben dan een goed werkend openbaar bestel van bibliotheken.
Dat er op dit moment een goed werkend stelsel van openbare bibliotheken bestaat, hebben wij niet aan de welwillendheid van de uitgevers te danken maar aan het feit dat er een wettelijke uitzondering op het auteursrecht bestaat (het leenrecht) die bibliotheken in staat stelt om boeken uit te lenen zolang hiervoor een billijke vergoeding wordt betaald.
Update 19 maart 2013:
Boekblad.nl bericht dat de Duitse bibliotheekssector voor een andere benadering kiest. In lijn met mijn opmerkingen hierboven zetten de Duitse bibliotheken in op een wetswijziging om e-boeken onafhankelijk van de opstelling van uitgevers uit te kunnen lenen:
Voorzitter van Bibliothek & Information Deutschland Heinz-Jürgen Lorenzen heeft tijdens een bibliotheekcongres opgeroepen tot hervorming van het auteursrecht. Doel: betere toegang van bibliotheken tot e-boeken. Dat stelt Buchreport vandaag. Met de hervorming wil Lorenzen ervoor zorgen dat bibliotheken e-boeken net als papieren boeken kunnen uitlenen. ‘De bibliotheekwereld heeft er geen begrip voor’, stelt Lorenzen, ‘dat het in de toekomst niet in staat zou zijn de uitdagingen het hoofd te kunnen bieden met optimale techniek en hedendaagse media.’ […] Op dit moment kunnen uitgevers bibliotheken het uitlenen van e-boeken weigeren, omdat e-boeken anders dan papieren boeken niet zonder directe toestemming van de auteursrechthebbende uitgeleend kunnen worden. Ook in Nederland is het huidige leenrecht alleen van toepassing op papieren boeken. In Duitsland vrezen uitgeverijen dat de e-boekverkoop geschaad wordt zodra bibliotheken e-boeken gaan uitlenen.
Paul Keller
