DE conferentie: Goede jacht! Van collectie naar kennis
Tijdens de conferentie van Digitaal Erfgoed Nederland liet Ranti Tsjan, directeur van museumgoudA, een interessante omslag zien in de manier waarop musea en archieven hun functie vervullen. In het project Waterwolf werken het Streekarchief Midden Holland, museumgoudA, bibliotheek Gouda en de Haagse Hogeschool samen aan lokale projecten. Kennis in plaats van collecties vervullen een steeds belangrijkere rol.
Goudse kleipijpjes en Gouds plateel
Op een dag klopte meneer van den Heuvel aan bij het museumgoudA om zijn collectie van 4.000 Goudse kleipijpjes te schenken. Een belangrijk exportproduct voor Gouda in de 17e eeuw. Maar had het museum daar zoveel van nodig? En waar haalden ze de tijd vandaan om deze 4.000 unieke exemplaren in de catalogus in te voeren? Het museum bood meneer van den Heuvel aan om de kleipijpjes in de collectie op te nemen in ruil voor het invoeren van de data in de catalogis AdLib en foto’s van alle kleipijpjes. Meneer van den Heuvel ging akkoord.
Een ander voorbeeld. Meneer Tasman emigreerde naar Australië en had een passie voor Gouds plateel, een soort sieraardewerk. Vastberaden hiermee iets te doen heeft via internet informatie achterhaald van zo’n 225 fabrieken die dit aardewerk produceerde en heeft hij hierover een 1125 pagina’s tellende catalogus uitgegeven.
Nieuwe manier van werken: kennis centraal
Ranti Tsjan komt steeds meer van vrijwilligers als Tasman en Van den Heuvel tegen. Verzamelaars blijken er heel veel te zijn. Zij zijn trots om in het museum te komen en kennis te delen met museum. Ze zijn relatief jong (zo rond de 60), ze hebben een goed inkomen, zijn soms gepensioneerd, goed onderwezen, hebben veel energie en weten alles over een specifiek onderwerp.
Deze vrijwilligers kunnen musea en archieven kennis leveren en hier ook iets mee doen. Dit vergt wel een nieuwe manier van werken, waarbij de conservator meer een “hulpverlener” of een “werkgroepleider” wordt. De conservator heeft niet meer de ultieme wijsheid in pacht over de collectie. En als je hier als archief of museum voor open staat, ga je een nieuwe relatie met je publiek aan.
Via vrijwilligers komt kennis in het museum of archief over dingen die niet origineel in de collectie opgenomen zijn. Maar, door alle informatie die de vrijwilliger verzameld heeft, wil het museum dat vaasje op een gegeven moment ook daadwerkelijk hebben. En dat gebeurt ook. Hiervoor is volgens Tsjan geen marketing (”zo jaren ‘80!”) nodig. Collectie daar gaat het ook niet meer om. Het gaat om kennis en de vraag hoe je die kennis naar de instelling krijgt.
Woudlopershandboek voor de erfgoedmedewerker
Waterwolf is bezig om dit principe in concreet in projecten toe te passen. Zo geeft Tsjan aan dat ze op zoek zijn naar mensen uit de Molukse gemeenschap in Moordrecht om hun kennis op te pakken en op de een of andere manier deel uit te laten maken van het archief.
Een ander project heet Hebbes. Het blijkt dat verzamelaars het liefst aan dingen willen zitten. Aan de achterkant van schilderijen, de binnenkant van dat ene bijzondere vaasje op zoek naar een serienummer of andere aanwzijzingen die meer kunnen verhullen over het object. In het project wordt een 3D presentatie van objecten gegeven waardoor je objecten vanuit elk perspectief kan bekijken.
Op de DE conferentie presenteerde Tsjan het boekje Buiten Spelen. Woudlopershandboek voor de erfgoedmedewerker 2.0, geschreven door Else Rose Kuiper en Dick Rijken, betrokken bij Waterwolf. Ik heb het boekje in de trein naar huis in een ruk uitgelezen en was zeer de moeite waard. Het boekje biedt een aantal goede handvaten om zelf innovatieve projecten kunt starten door te experimenteren in de werkpraktijk van alledag. Leuk en makkelijk geschreven en een aanrader voor alle innovatoren in de erfgoedsector!
Download hier de presentatie van Ranti Tsjan.
