Hof van Justitie van de EU: hyperlinken geen inbreuk auteursrecht

Voor mensen die begrijpen hoe het internet werkt lijkt dit een vreemde en gevaarlijke vraag. Links zijn essentiële bouwstenen van het moderne internet en het zou rampzalige gevolgen hebben als het opeens noodzakelijk zou zijn om voor het plaatsen van een link toestemming te vragen van de eigenaar van de pagina waarnaar gelinkt wordt. Vanuit een technologisch perspectief is het glashelder dat het plaatsen van een link geen openbaarmaking is. Het openbaar maken van een pagina (of bestand) gebeurt als een pagina of bestand op een openlijk toegankelijke server geplaatst wordt (met als gevolg dat de pagina vanaf dat moment een URL heeft). Het plaatsen van een link is niks anders dan het verwijzen naar deze de locatie van het eerder openbaar gemaakte pagina/bestand (de URL).

Gelukkig is de CJEU in zijn uitspraak tot de conclusie gekomen dat het plaatsen van een link zonder toestemming te verkrijgen geen inbreuk op de auteursrechten van de eigenaar van de pagina waarnaar gelinkt wordt is. De manier waarop de rechters tot hun conclusie gekomen zijn, is echter problematisch:

In hun argumentatie beginnen zij namelijk wel met de constatering dat het plaatsen van een hyperlink een openbaarmaking is omdat hier sprake van “providing direct access to works” (paragraaf 18) is. Hiermee sluiten zij zich niet aan bij de constatering dat een hyperlink slechts een verwijzing naar een elders toegankelijk werk is.

Volgens de uitspraak is het feit dat het hier om een openbaarmaking gaat verder niet relevant, omdat deze openbaarmaking niet op een nieuw publiek gericht is. Volgens hen is een op het internet openbaar toegankelijk bestand (of pagina) voor hetzelfde publiek bestemd als een later geplaatste hyperlink.

Op basis van deze argumentatie komen de rechters tot de conclusie dat hyperlinks naar werken die met autorisatie van rechthebbenden online gepubliceerd zijn, altijd toegestaan zijn. In de uitspraak lijkt de CJEU dit ook te bevestigen voor embedded links (paragraaf 29). Hiermee haalt de CJEU de pogingen van rechthebbenden, zoals Buma/Stemra, onderuit om embed-licenties in te voeren.

Op het eerste gezicht is deze uitspraak dus goed nieuws. Het blijft echter problematisch dat de rechters als onderdeel van hun argumentatie aanvoeren dat hyperlinken wel als een vorm van openbaarmaking aan te merken is. Het argument dat er geen toestemming nodig is omdat er geen sprake van een nieuw publiek is zal namelijk niet in alle situaties werken.

In hun uitspraak gaan de rechters bijvoorbeeld niet in op situaties waarin links geplaatst worden naar werken die zonder toestemming van de rechthebbenden online gepubliceerd zijn. Ook geven zij aan dat het linken naar werken die door rechthebbenden achter een registratiesysteem gepubliceerd zijn, wel als inbreuk aan te merken is. Dit laatste is weer een voorbeeld van gebrekkig technologisch inzicht: als er naar een werk gelinkt kan worden dan is het per definitie publiek toegankelijk. Hiermee laat de CJEU een aantal belangrijke vragen onbeantwoord en creëert deze uitspraak een hoop onzekerheid. Deze uitspraak zou namelijk ook zo geïnterpreteerd kunnen worden dat een partij die een hyperlink plaatst eerst moet uitzoeken of het doel van deze link wel met toestemming van de rechthebbenden gepubliceerd is en welk publiek de rechthebbenden in gedachten hadden toen zij het werk publiceerden. Als dit inderdaad de uitkomst van de zaak Svennson is, dan zal linken naar websites van anderen (het hart van het internet!) steeds meer op het wandelen door een mijnenveld gaan lijken.

Dat de EU-consultatie over nieuwe auteursrechtelijke regels voor Europa een vraag stelt over de auteursrechtelijke status van hyperlinking is dus zeer welkom. Deze biedt tot 5 maart de mogelijkheid te pleiten voor regels die het plaatsen van hyperlinks onmiskenbaar buiten het bereik van het auteursrecht houden (zie vraag 11 op youcan.fixcopyright.eu). 

Paul Keller