NPO snapt in 2011 nog steeds niets van internet
Afgelopen week heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) besloten geen toestemming aan individuele Publieke Omroepen te geven om historische producties en series op internet toegankelijk te maken. Als gevolg daarvan blijven duizenden met publieke middelen gemaakte en gedigitaliseerde uitzenduren in de kluis liggen. Ongebruikt en ontoegankelijk voor het grote publiek. Dat is onbegrijpelijk en een gemiste kans.
Er kan geen twijfel over bestaan dat deze situatie niet alleen onzinnig en onwenselijk is, maar ook schadelijk voor de positie van alle betrokkenen. Aan de ene kant staan makers, individuele omroepen en zelfs het Commissariaat voor de Media, die een initiatief van het Instituut voor Beeld en Geluid en EYE Filminstituut steunen om historische films, documentaires en tv-uitzendingen via internet toegankelijk te maken (Ximon.nl). Met steun van de overheid is dit materiaal gedigitaliseerd en deze partijen hebben een platform opgericht dat zonder winstoogmerk en met eerbiediging van het auteursrecht van de makers het publiek via het internet laat genieten van series als Medisch Centrum West of Dunya & Desie. Aan de andere kant staat de NPO, die volgens de mediawet eerst toestemming moet geven aan omroepen, voordat ze materiaal mogen aanbieden. En die toestemming weigert de NPO nu te geven.
Zolang de ruzie tussen deze twee zwaar gesubsidieerde clubs aanhoudt, heeft het publiek geen toegang tot het materiaal waardoor de rechtvaardiging van dit soort subsidies moeilijker wordt.
NPO volgt onlogische redenering
Het meest opmerkelijke is de volstrekt onlogische redenering die de NPO voor het weigeren van haar toestemming aanvoert: In het NRC Handelsblad van 27 mei laat NPO-woordvoerder Erik Kroeze weten dat ‘als we onze content aan Ximon aanbieden, dan moeten we dat ook aanbieden aan UPC of Ziggo. Dat past niet binnen de taak van de Publieke Omroep. Bovendien hebben we zelf al een online kanaal, Uitzending Gemist, waar de kijker programma’s kan bekijken.’
Dit slaat natuurlijk nergens op. De taak van de Publieke Omroep is niet het distribueren van content maar het produceren ervan. Het is vreemd dat Kroeze in zijn statement UPC en Ziggo als afschrikwekkende voorbeelden aanhaalt, aangezien de Publieke Omroep aan beide bedrijven dagelijks 72 uur content aanbiedt die vervolgens naar miljoenen huishoudens gedistribueerd wordt. De NPO is gelukkig niet vrij om te bepalen welke kabelmaatschappij haar programma’s doorgeeft.
Het feit dat Ximon.nl, UPC en Ziggo commerciële partijen zijn (iets wat Ximon trouwens niet echt hardop durft toe te geven) doet er niet toe: UPC en Ziggo verdienen aan het feit dat zij de programma’s van de Publieke Omroep in hun kabelpakketten hebben en er kan dus ook niks mis mee zijn als diezelfde bedrijven inkomsten genereren met het on-demand aanbieden van archiefmateriaal. Anders dan de NPO impliceert is hier namelijk geen sprake van gratis weggeven van materiaal, maar zit er in het geval van Ximon een royaltymodel achter dat garandeert dat meer dan 70% van de opbrengsten naar de rechthebbenden (waaronder de omroepen) gaan. In die orde van grootte zouden ook andere aanbieders aan de rechthebbenden moeten afdragen.
De NPO lijkt gewoon niet te willen accepteren dat het internet gewoon een extra distributiekanaal is waar dezelfde regels moeten gelden als in de ether of op de kabel.
NPO is bang voor concurrentie
Maar zo stom zullen ze bij de NPO ook niet zijn en de echte reden voor het weigeren van de toestemming ligt dan ook elders. Met zijn verwijzing naar Uitzending Gemist maakt Kroeze duidelijk dat de NPO blijkbaar dolgraag de enige distributeur van ooit door publieke omroepen geproduceerd materiaal zou willen blijven. Historisch omroepmateriaal zou alleen op de sites van de NPO bekeken mogen worden (en omdat die blijkbaar nog niet in staat zijn om toegang tot het archiefmateriaal te bieden, mag het nu nog even helemaal niet bekeken worden).
Met andere woorden, de NPO is bang voor concurrentie en maakt handig misbruik van haar dubbel gecementeerde (via Auteurswet en Mediawet) monopoliepositie. Over het algemeen leidt dit soort gedrag snel tot het verliezen van monopolieposities (zeker in het huidige politieke klimaat), maar in dit geval is deze opstelling ook nog kortzichtig en dus dom.
Controle over distributie werkt niet
Het staat buiten kijf dat de NPO met het (op kosten van de belastingbetalers gedigitaliseerde) archiefmateriaal op termijn veel geld kan verdienen. Niet door zelf maximale controle over de distributie te houden maar door ervoor te zorgen dat het archiefmateriaal op zo veel mogelijk plekken tegelijk toegankelijk is. Niet alleen op Uitzending Gemist, maar ook op Ximon, UPC, Ziggo, de nieuwe video-on-demand-dienst van YouTube en elke andere aanbieder van video-on-demand die bereid is een faire vergoeding aan de rechthebbenden te betalen.
Want als we de afgelopen jaren een ding uit de discussies rondom digitale verdienmodellen geleerd hebben dan is het dat controle over distributie niet werkt en dat contentaanbieders het juist van een goed en makkelijk toegankelijk aanbod moeten hebben. Met de inkomsten die dat gaat opleveren, kan de NPO zijn eigenlijke taak financieren: het produceren van nieuwe kwalitatief hoogwaardige televisiecontent.
