Israël Startup Nation
Corline van Es was tot en met 2010 projectleider bij Kennisland. Sindsdien is ze als freelancer verbonden aan verschillende projecten op het gebied van sociale innovatie in Israël en Palestina.
Israël staat bekend als Startup Nation. Maar wat gebeurt er als je van improvisatie over moet gaan naar duurzaamheid en stabilisatie? Een vluchtige blik op een land dat hoog nodig toe is aan een volgende stap.
Als de Israëli’s ergens goed in zijn, is het het oplossen van acute problemen. Binnen no time zijn er na mislukkingen noodplannen en oplossingen uit de grond gestampt. Dat heeft alles te maken met de lokale mentaliteit. Een staat waar oorlog een normale toestand is en waar weinig natuurlijke bronnen aanwezig zijn, vraagt om improvisatievermogen.
Dit improvisatievermogen uit zich met name in de hightech-sector, en het succes daar is indrukwekkend. In Israël bevindt zich naar horen zeggen 30 keer meer venture capital dan in heel Europa, wat resulteert in een enorme hoeveelheid startups, patenten en uitvindingen. Hoe komen ze aan deze enorme hoeveelheid?
Een grote rol hierin speelt het leger. Iedere jonge Israeli (met uitzondering van het grootste deel van de ultra-orthodoxen en de Arabische bevolking) dient in het leger. Het leger biedt veel ruimte voor innovatie: Het is een redelijk platte informele organisatie, werkt dagelijks met grote problemen, heeft een grote talentpoule en er is veel geld door grote investeringen voor met name innovaties in hightech van de federale overheid.
Deze mentaliteit van starten en nieuwe ideeën bedenken zie in de hele maatschappij terug en lijkt aantrekkelijk. Een nadere blik laat echter zien dat de hightech-sector met name uit startups lijkt te bestaan. Er zijn relatief weinig grote bedrijven. Het lijkt erop dat de waarde die gehecht wordt aan inventiviteit en probleemoplossend vermogen ten koste gaat van het besef van waarde van duurzaamheid en opschaling. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de organisatie van het leger. Bovenaan in de hiërarchie zijn de sterren die stralen in het oplossen van acute problemen, onderaan hangen de lange termijn-strategen.
Het resultaat is versnippering, weinig onderlinge samenwerking, en nagenoeg geen opschaling naar grotere bedrijven. Dit patroon is niet in alleen in de hightech-sector, maar in de hele maatschappij te zien: kleine flexibele startups die komen en gaan, doorverkocht worden wanneer rendabel, of ten onder gaan.
Langzaam groeit het besef dat meer nadruk op duurzaamheid en methodisch denken een belangrijke bijdrage kan leveren voor de allergrootste problemen, en die zijn hier genoeg. Bijvoorbeeld de hoge werkeloosheidcijfers van met name de Arabische en de orthodox religieuze joden en de constante dreiging van watertekorten.
Het zou mooi zijn als de investeringen die gedaan worden op het gebied van hightech en technologie, ook ten bate zouden kunnen komen van sociale problemen. Denk aan een regeling als Digitale Pioniers, waarbij innovatieve technologie en maatschappelijke vraagstukken samenkomen als voorbeeld. Daarnaast zou het niet gek zijn meer nadruk te leggen op het opschalen en versterken van kleine bedrijven, zodat de maatschappij op een breder niveau (werkgelegenheid, gedeelde ervaring, economische draagkracht) hiervan kan profiteren.
