Meer publieke waarde. Meer parkeerplaatsen!
Hoe creëren we meer publieke waarde in de samenleving vanuit een ander perspectief op de rol en de taak van het openbaar bestuur? Hoe creëren we meer zelfredzaamheid in de samenleving zodat we minder afhankelijk zijn van een krimpende overheid? Dat zijn de uitgangspunten voor ons Slimmernetwerk, een netwerk voor professionals in de publieke sector. Het Slimmernetwerk is een project waar ik trots op ben, omdat het werkt aan vernieuwing van binnenuit en van onderop. Omdat het mogelijk maakt dat burgers en professionals gezamenlijk vraagstukken oplossen. Maar hoe moeilijk het is om echt invloed te hebben op beleid en beslissingen van de overheid kom ik tegen in mijn privésituatie. Het is een mooi begrip ‘publieke waarde’, maar hoe ziet dat eruit? Publieke waarde voor wie? Wie is het publiek’?
Ik woon in een lieflijk stadje aan de Vecht, in een schattig doodlopend straatje in het midden van de stad, in een knus huisje, wat bekend staat als het stadsboerderijtje. Nu het voorjaar wordt, is het groen in de straat. Een heerlijke avond voor Koninginnedag, de hele straat staat vol prachtige hoge bomen, lichtgroen, zonlicht schittert tussen de blaadjes, daar word je gelukkig van. Als sinds jaar en dag zorgen de bewoners van mijn straatje zelf voor het groen in de straat, iedereen doet zijn best; perkjes, bloemen, potten, zitjes. Het levert een grote variëteit aan stadsgroen op, geen saaie eindeloze strook van struikgewas, maar een veelkleurig persoonlijk getint palet dat gemeenschappelijk wordt gewaardeerd.
Tot er ineens een gemeentelijk besluit in de bus valt. Het voornemen is om het gebrek aan parkeerplaatsen in de straat aan te pakken. Dat betekent dat de bomen, de perkjes en de bloemen moeten verdwijnen. Het streven is een verdubbeling van het aantal parkeerplaatsen. Mooi in hokjes geplaatst, uitgelijnd en gecontroleerd.
Verontwaardiging alom. Er wordt een actiecomité uit de grond gestampt, posters gedrukt, we bezoeken de algemene vergaderingen met spandoeken, we delen folders uit. Dit kan toch niet echt waar zijn!?
Alle bewoners van mijn straatje zijn het erover eens. Niet alleen het groen verdwijnt, het wordt ook onveiliger voor kinderen, omdat auto’s achteruit wegrijden en bij het inparkeren in het donker zullen we steeds worden overvallen door lichtbundels die zich diep in je huis dringen.
Een kleine persoonlijke interviewronde levert nog iets vreemd op: er is helemaal geen parkeerprobleem! Ach ja, soms is het een beetje rommelig, en Jan van nummer 10 neemt altijd teveel ruimte in en Marie van nummer 8 kan gewoon niet zo goed inparkeren, altijd lachen. Het wordt niet als een prangend probleem ervaren. En dat is ook mijn ervaring. Ik kan mijn auto altijd kwijt. En als een auto echt in de weg staat, weet je meestal van wie die is, even aanbellen en opgelost. Zelden of nooit zijn er prangende situaties, dus hoezo ‘gebrek’?
De commissievergadering waar bewoners bij worden uitgenodigd om te worden ‘gehoord’ is een farce. Het ‘probleem’ krijgt 10 minuten aandacht en er worden alleen oplossingen gepresenteerd. Twee zichtbaar doodongelukkige afgevaardigden leggen namens B&W uit wat de plannen zijn. Op twee intelligente en essentiële vragen van de bewoners komt geen antwoord. Welk probleem zijn we aan het oplossen? En zijn er alternatieven bedacht?
Het actiecomité gaat vervolgens zelf op zoek naar alternatieve mogelijkheden. Ze zoeken deskundigen op en worden sterk bevestigd in hun idee dat het hele plan absurd is. Het is verschrikkelijk duur, de restproblemen zijn talrijk, de huizen in de straat verliezen hun waarde….en het wordt lelijk…zo lelijk! Het comité stuurt foto’s op naar de gemeente van andere lelijke straten in Nederland die het bewijs moeten leveren voor het verwoestende karakter van het plan. Er komt een digitaal discussieplatform waar mensen hun ideeën en boosheid kwijt kunnen. Het actiecomité komt zelf met alternatieven, betaald parkeren met vergunningen voor bewoners bijvoorbeeld en gaat zelfs op zoek naar slimme oplossingen die verder reiken dan ons straatje lang is.
Weer is er een commissievergadering waar zelfs een van de deskundigen die door de bewoners is aangetrokken ‘gehoord’ wordt. Maar daar blijft het bij, gehoord worden. Oplossing: Er wordt een ‘klankbordgroep’ ingesteld waar vijf bewoners en drie interne medewerkers aan deelnemen:
De gemeente vindt het belangrijk om input te krijgen van de bewoners van de Achtergracht voor deze herinrichting. Daarom is inmiddels een klankbordgroep samengesteld. De klankbordgroep bestaat uit vijf bewoners van de Achtergracht en drie afgevaardigden van de gemeente. Zij zullen, binnen de kaders die de raad heeft vastgesteld, meedenken over de herinrichting van de Achtergracht.
Vervolgens verdwijnt de ‘inspraakmogelijkheid’ in een klein verband dat met veel koffie en cake veelvuldig vergadert in ons prachtige gemeenthuis. Het contact met andere bewoners wordt minder. De belangstelling verwatert.
Weer een brief in de bus, van het ‘wijkoverleg centrum’? Kennelijk zijn de bewoners die in de klankbordgroep zitten overtuigd geraakt van ‘het probleem’ dat moet worden opgelost of er hebben andere belanghebbenden (winkeliers, ondernemers) ook een actiecomité opgericht? Er vindt geen brede discussie meer plaats in de commissievergadering. Het probleem is een feit en wordt nu ‘opgelost’ in een geheim soort vennootschap. Zij melden:
De oplossing voor het totale parkeerprobleem wordt voornamelijk gezocht in het aanleggen van extra parkeerplaatsen op de Achtergracht in combinatie met het uitgeven van parkeervergunningen voor bewoners. De Achtergracht is een gebied met voornamelijk bewoners en tevens beschermd stadsgezicht. Wij staan dan ook zeer kritisch tegenover de voorstellen voor de herinrichting van deze straat en de gevolgen die dat zal hebben voor de algehele leefbaarheid van deze buurt en in het bijzonder het streven naar “blik uit zicht”.
Heel goed, de bewoners van het straatje blijven bij hun standpunt. De straat moet geen ‘blikvanger’ worden. Intussen blijkt uit gesprekken op straat en in de winkel dat iedereen ervan overtuigd is dat het oorspronkelijk herinrichtingsplan zeer waarschijnlijk wordt uitgevoerd. Klankbordgroepen, wijkoverleggen en commissievergaderingen ten spijt. Men berust. “Zo gaan die dingen nou eenmaal”. De procedures wijzen ons de weg en niemand weet meer wat te doen, dus we zijn overgeleverd aan de dadendrang van ons gemeentelijk apparaat.
En nog steeds hebben we geen antwoord op de prangende vraag: welk probleem zijn we aan het oplossen en voor wie?
Fervet opus. De wereld gaat nog eens ten onder door vlijt. Als we niet weten wat we moeten doen, laten we dan de procedure volgen. Even stilstaan, nadenken, het vraagstuk onderzoeken is uit de tijd. Tegelijkertijd zijn het de sociale vraagstukken die echt aandacht vragen. Maar die vragen een complexere aanpak dan het slopen van een aantal bomen en met liefde ingerichte voortuintjes door bewoners.
Zie hier een kans voor de vernieuwende professionals van ons Slimmernetwerk. Kom los van bestaande en verouderde ‘inspraakprocedures’. Stap zelf de straat op, onderzoek het vraagstuk, is er een probleem? En wat is dat dan? Welk vraagstuk vraagt echt onze aandacht…? Het zou zoveel geld schelen en de wereld zoveel mooier houden.
Iselien Nabben
