Digitale Pioniers: katalysator van maatschappelijke vernieuwing

Student Nieuwe Media en Digitale Cultuur, Marc den Hoed, deed als stageopdracht kwalitatief onderzoek naar de vraag hoe Digitale Pioniers bijgedragen heeft aan het publiek domein op internet.

Betrokken KL'ers

29 mei 2010

In 2002 startte Kennisland de Digitale Pioniersregeling met ondersteuning van het Ministerie van OCW. Dit jaar ging de achttiende en laatste ronde van start en zal Digitale Pioniers op 28 en 29 oktober 2010 afsluiten met de State of Social Media Summit in Trouw Amsterdam. Student Nieuwe Media en Digitale Cultuur, Marc den Hoed, deed als stageopdracht kwalitatief onderzoek naar de vraag hoe Digitale Pioniers bijgedragen heeft aan het publiek domein op internet.

Het onderzoek van Den Hoed laat zien dat er vier publieke waarden centraal staan in de bijdrage van Digitale Pioniers: open informatie, kenniscreatie, pluriform debat en maatschappelijke participatie. Deze publieke waarden doorkruisen projecten op het gebied van kunst & cultuur, nieuws en discussie en meer politiek gerelateerde projecten zoals bijvoorbeeld Petities.nl, waar je online petities kunt starten.

Open informatie
Open informatie is de belangrijkste publieke waarde waar Digitale Pioniers projecten aan bijdragen volgens Den Hoed. In een politieke context gaat dit bijvoorbeeld vaak over het open breken van overheidsinformatie of het transparant maken van de relatie tussen overheid en burgers. De petities op Petities.nl creëren min of meer een open toegankelijk dialoog tussen burgers en overheid. Initiatieven zoals Open Kamer en Ik regeer maken lastig toegankelijke overheidsinformatie – respectievelijk Tweede Kamer registraties en Kamervragen en -stukken – open en makkelijk beschikbaar.

Kenniscreatie
Eindgebruikers of burgers creëren online kennis of data waar anderen weer op kunnen voortbouwen, van kunnen leren of hun mening over kunnen vormen. In het geval van Simuze, een website waar muzikanten onder een open licentie muziek delen en hergebruiken, brengt op deze manier bijvoorbeeld een "recycle kringloop" op gang in het publiek domein. Petities.nl bevordert dat mensen hun mening over bepaalde issues kunnen vormen.

Maatschappelijke participatie
Digitale Pioniers projecten hebben bijna allemaal wel een participatief element. Misschien wel een van de kerneigenschappen van het medium internet ten opzichte van televisie of radio. Uit het onderzoek van Den Hoed blijkt dat er verschillende gradaties van participatie bestaan. Participatie is ervoor zorgen dat mensen actief betrokken worden bij een maatschappelijke kwestie, een bewustwording. Een gradatie intensiever is coöperatie, waarbij ervoor gezorgd wordt dat zowel de overheid als de burger daadwerkelijk tot actie overgaat. Van het leveren van kunstkritiek op een website als NARB, tot het starten van een petitie op Petities.nl.

Pluriform debat
Pluriform debat is een publieke waarde die volgens Den Hoed vaak wel een streven is, maar in de praktijk lastig te bereiken op projectniveau. Soms past het ook niet in de doelstelling om debat te stimuleren om dat dat teveel kleur geeft aan de open en onafhankelijk geaggregeerde informatie. In het geval van LYPO, een widget waar jongeren met tegengestelde meningen met elkaar in debat gaan, gaat het in de praktijk vaker om een ongestructureerde discussie die mening vormend werkt.

Katalysator
Den Hoed concludeert zijn onderzoek als volgt. Digitale Pioniers heeft een katalyserende functie gehad voor publieke initiatieven op internet. Hoewel het pionieren er misschien af is, staat de informatierevolutie pas aan het begin. Daarom mag de overheid volgens Den Hoed haar rol nog niet opgeven in het (mede) vormgeven van het publiek domein op internet.

Bekijk de presentatie van het onderzoek van Marc den Hoed

Download en lees het onderzoeksverslag van Marc den Hoed