De Jonge Ambtenaar aan Zet?
Onlangs was ik te gast bij een bijeenkomst van FUTUR, het netwerk voor jonge ambtenaren. Ik was uitgenodigd om twee workshops te geven aan met name de lokale jonge ambtenarij van Zwolle over ‘jonge ambtenaren en vernieuwing bij de overheid’. Die kans greep ik met beide handen aan, daar ik niet vaak in de gelegenheid ben om met een grote groep jonge ambtenaren in discussie te gaan. De frisse ideeën, ‘out-of-the-box-projecten’ en visies die we met elkaar deelden tijdens de workshops maakten me enthousiast. Het bevestigde een gevoel dat ik al veel langer had: de jonge generatie ambtenaren mag zichzelf met recht stevig positioneren in het debat over vernieuwing in het Openbaar Bestuur. Maar doet zij dat ook?
De excuusjongere
Overal zit er wel een: programmaraden, besturen, commissies en ga zo maar door. De ‘excuusjongere’ schuift inmiddels overal aan. En als er gedebatteerd wordt over veranderingsstrategieën, bestemmingsplannen en beleidsnota’s wordt er altijd keurig even diens kant op gekeken. “Even checken wat de jeugd ervan vindt”, zullen ze wel denken. Maar veel meer dan dat wordt meestal niet gevraagd.
Ook de zogenaamde interne ‘battle’ voor (groepen) jonge ambtenaren verdient geen schoonheidsprijs. In dit soort wedstrijden voor ‘het beste idee’ steken ze uren, energie en passie in experimentele plannen voor een prangend probleem. Goed dat het gebeurt, zou je zeggen. Maar vervolgens belanden de creatieve ideeën te vaak voorgoed op de plank, of wordt er in het bureaucratische proces aan geschaafd tot er niets meer van de plannen overblijft.
Moeten we niet constateren dat één iemand aan laten schuiven in een overlegorgaan van soms tientallen vertegenwoordigers wel heel mager is? Of dat uren steken in een kansrijk project dat niet doorgaat eeuwig zonde is? Dat is geen erkenning van een groep mensen die vaak zeer creatief met de inhoud aan de slag gaat, vol drive zit, niet doordrenkt is van overtollig cynisme (beroepsdeformatie) en vooral nog heel veel jaren mee zal gaan. Het wordt tijd dat jonge ambtenaren zelf initiatief nemen. Dat ze een slimme manier bedenken om overal aan te kunnen schuiven met een serieuze vertegenwoordiging. Niet op basis van leeftijd, maar omdat ze op inhoud en vindingrijkheid echt iets in te brengen hebben.
Massa is invloed
Op het politieke toneel zijn we al getuige van een ‘coupe’. Daar hebben inmiddels 500 jongeren uit het radicale midden besloten om de gevestigde orde wakker te schudden. Hoe? Gewoon door lid te worden van alle middenpartijen en met honderden tegelijk hun stem te laten horen op partijcongressen. Zint een standpunt ze niet? Dan stemmen ze gewoon met een overtuigende meerderheid tegen. Het is een simpel en krachtig wij-geluid richting het politieke establishment: “Stop ons niet weg in jullie ingedutte jongerenorganisaties! We hebben een mening die ergens over gaat, die we vertaald willen zien in actie. En als we de ruimte niet krijgen, dan vinden we zelf een manier om die te laten gelden.” Precies het soort creativiteit en houding die nodig zijn om de overheid te vernieuwen.
Kennisdelen en laten horen dat je er bent
Wat we kunnen leren van de G500 is dat invloed uitoefenen alleen mogelijk is door actief te ‘zeggen waar je mee bezig bent’. Daarmee mobiliseer je de massa. De vele online platformen en offline bijeenkomsten bieden ruimschoots mogelijkheden om visies, vraagstukken en praktijkvoorbeelden te delen. Daar maken juist jonge ambtenaren nog onvoldoende gebruik van. Dit bleek ook weer tijdens de bijeenkomst in Zwolle. Zo vertelde iemand dat hij bezig was om burgers actief te betrekken bij het opstellen van de kerntaken van zijn gemeente, met succes. Twee stoelen verderop zat een collega van de naburige gemeente. Zij was bezig met min of meer dezelfde taak, maar ondervond nogal wat hinder bij collega’s. Of ze van elkaar wisten wat ze deden? Nee, daar waren ze nog niet actief mee bezig geweest. Zonde, want de een gaf aan dat ze veel gehad zou hebben aan de input van de ander. Wat was er gebeurd als ze van begin af aan samen waren opgetrokken? Of beter nog, als ze meteen via Pleio, Yammer of LinkedIn aan de buitenwereld lieten weten waar ze mee bezig waren? Het is voor velen van ons een uitdaging om juist die stap te maken.
Hoop
Ja, de jonge ambtenaar kan meer van zich laten horen. Maar wat mij na een dag discussiëren met leeftijdsgenoten bij de overheid het meest beklijft is hoop. Ik hoorde sterke visies, mooie voorbeelden van vernieuwen in de praktijk, en positieve geluiden over steeds meer samenkomen en samenwerken.
Het bewustzijn dat de bal bij henzelf ligt is hoog onder jonge ambtenaren. En sommigen doen veel om zelf vorm te geven aan vernieuwing bij de overheid. Waar ik naar zoek is een manier om deze groep vernieuwende jongeren te laten groeien. Een groep die elkaar laat zien hoe ze onnodige obstakels slim kunnen omzeilen. Een groep die elkaar inspireert om de stap te maken van denken naar gewoon doen. Thema voor een Slimmernetwerk Doetank?
Thomas van Andel (Kennisland, Slimmernetwerk)
