Europese hervorming auteursrecht gaat een cruciale fase in
Inmiddels is het meer dan een jaar geleden dat de Europese Commissie haar teleurstellende voorstel voor een gedeeltelijke modernisering van het Europese auteursrecht++Eerste analyseLees hier onze eerste analyse van afgelopen september. gepresenteerd heeft. In het afgelopen jaar hebben wij samen met onze partners hard gelobbyd om het voorstel via aanpassingen op een aantal terreinen te verbeteren.
Nu de discussies een beslissende fase ingaan (het Europese Parlement stemt naar verwachting in november over het voorstel), is het tijd om een tussenstand op te maken. Waar staan we ten opzichte van een jaar geleden? Hoe groot is de kans dat het ons lukt om de meest problematische aspecten van het voorstel onschadelijk te maken? En zijn er nog kansen om de positieve aspecten van het voorstel te versterken?
Uploadfilters: schade beperken
De meest problematische aspecten van het voorstel zijn de bepalingen die online platforms zoals Facebook, SoundCloud, Flickr en YouTube verplichten om alle uploads van alle gebruikers te filteren om hergebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal van derden te voorkomen.++Problemen van uploadfiltersEen van de problemen is dat filters niet in staat zijn om legitiem hergebruik te herkennen. Filters houden geen rekening met de context van uploads en maken daarom geen onderscheid tussen het illegaal uploaden van een deel van een video en het legaal parodiëren of citeren van hetzelfde stuk video. Deze bepaling, in artikel 13 van het commissievoorstel, is het resultaat van een intensieve lobby van de muziekindustrie die op deze manier haar eigen onderhandelingspositie ten opzichte van online platforms probeert te versterken.
Dat een verplichting om alle uploads van alle gebruikers van online platforms te filteren enorme consequenties voor de vrijheid van expressie en andere grondrechten van internetgebruikers zou hebben, nemen de voorstanders ervan voor lief++Tekortkomingen van uploadfiltersBekijk op de COMMUNIA-website onze uitgebreide analyse van de tekortkomingen.. Voor de vertegenwoordigers van de gevestigde orde is het feit dat open platforms internetgebruikers in staat stellen om zonder hun tussenkomst te communiceren geen feature, maar een bug. Via artikel 13 hopen zij een einde te maken aan open online platforms.Voor de vertegenwoordigers van de gevestigde orde is het feit dat open platforms internetgebruikers in staat stellen om zonder hun tussenkomst te communiceren geen feature, maar een bug. Via artikel 13 hopen zij een einde te maken aan open online platforms.
Inmiddels stuiten de plannen voor een uploadfilter op steeds meer weerstand. Naast burgerrechtenorganisaties zoals Bits of Freedom, start-ups en software-ontwikkelaars laat inmiddels ook steeds meer lidstaten van de Europese Unie zien dat zij grote twijfels hebben bij de juridische haalbaarheid en de politieke wenselijkheid van uploadfilters. In de zomer stelden zes lidstaten, waaronder Nederland, een aantal zeer kritische vragen aan de juridische dienst van de Europese Raad en in september voegde het invloedrijke Duitsland zich met een aantal eigen vragen bij deze groep.
Inmiddels hebben academici van het Duitse Max Planck instituut voor Innovatie en Competitie hun antwoorden op de vragen van de lidstaten gepubliceerd. Op basis daarvan komen zij tot de conclusie dat artikel 13 uit het voorstel verwijderd zou moeten worden. Of dit inderdaad realistisch is, zal in de komende weken moeten blijken.++Verwachtingen rondom de richtlijnDe verwachting is dat zowel het Europese Parlement als de Europese Raad voor het einde van het jaar hun standpunt innemen. In het vervolg zullen het Parlement, de Raad en de Europese Commissie in onderhandelingen de definitieve versie van de richtlijn bepalen. Door deze antwoorden is het waarschijnlijker geworden dat de discussie over artikel 13 zal leiden tot een compromis. In dit compromis zouden in ieder geval de rechten van gebruikers, en de voor open platforms zeer belangrijke voorwaardelijke vrijwaring van aansprakelijkheid voor inbreuken van auteursrechten van hun gebruikers++Beperking van de vrijwaring van aansprakelijkheidDe beperking van de vrijwaring van de aansprakelijkheid zoals vastgelegd in artikel 13 van de e-commerce-richtlijn is essentieel voor open platforms. Zonder deze bepaling zouden platforms aansprakelijk zijn voor alle inbreuken van hun gebruikers. Naar verwachting zullen online platforms een dergelijk groot risico niet nemen, wat in essentie het einde van open platforms zou betekenen., beter worden gewaarborgd dan in het oorspronkelijke voorstel. Er is dus reden tot optimisme.
Meer ruimte voor erfgoedinstellingen
Het voorstel van richtlijnen van de Commissie bevat niet alleen problematische onderdelen. Dit geldt in het bijzonder voor de passages waarin erfgoedinstellingen meer rechten krijgen om hun collecties te digitaliseren en de niet meer in de handel verkrijgbare delen van hun collecties online toegankelijk te maken.
In opdracht van Europeana is in samenwerking met bibliotheken, archieven en musea in Nederland en heel Europa in de afgelopen maanden intensief gelobbyd om de bepalingen in het Commissievoorstel te verruimen. Wij zien inmiddels de eerste resultaten van onze inspanningen. Zo heeft de IMCO-commissie++IMCO-commissieIn haar opinie stelt de EP-Commissie Interne markt en consumentenbescherming (IMCO) onder meer voor om erfgoedinstellingen het recht op het toegankelijk maken van out-of-commerce-werken in hun collecties te geven. Erfgoedinstellingen moeten eveneens het recht krijgen om hun collecties te digitaliseren. Tenslotte stellen de leden van de IMCO-commissie voor om wettelijk vast te leggen dat werken die in analoge vorm in het publieke domein toegankelijk zijn dat ook in digitale vorm zijn. van het Europees Parlement voor de zomer voor aanpassingen aan het Commissievoorstel gestemd die in lijn zijn met onze voorstellen. Op dit moment lijkt het erop dat het Europese Parlement deze lijn gaat volgen.
Meer ruimte voor (online) onderwijs?
Een andere zwaartepunt van onze activiteiten is de door de Commissie voorgestelde uitzondering voor online educatief gebruik. Hiermee wil de Commissie de versplinterde wetgeving rondom educatief gebruik van auteursrechtelijk bescherming harmoniseren. In het voorjaar hebben wij via de campagne rightcopyright.eu aandacht voor de tekortkomingen++Tekortkomingen van voorstelAlleen traditionele onderwijsinstellingen kunnen gebruik maken van online educatief gebruik onder dit voorstel. Daarnaast creëert dit voorstel onnodige fysieke en technologische barrières waarin online educatie moet plaatsvinden. Tenslotte laat het voorstel de mogelijkheid open voor lidstaten om dit voorstel te negeren en via licenties online educatief gebruik te regelen. van het Commissievoorstel gevraagd.
Voor de zomer hebben wij een door bijna 5.000 Europeanen ondertekende petitie aan het Europese Parlement aangeboden. Tot op heden is er echter nog geen duidelijke meerderheid voor een verbetering van het Commissievoorstel in zicht. Hoewel de IMCO-commissie het voorstel op een aantal kleine punten heeft verbeterd, heeft de CULT-commissie, de commissie die zich nota bene richt op cultuur en onderwijs, het voorstel ernstig verslechterd. Dit door een vergoeding voor online educatief gebruik verplicht te stellen in de hele Europese Unie. Als dit voorstel zou worden overgenomen door het Parlement, zou dat betekenen dat sommige onderwijsinstellingen moeten gaan betalen voor gebruik dat nu nog gratis is.Als dit voorstel zou worden overgenomen door het Parlement, zou dat betekenen dat sommige onderwijsinstellingen moeten gaan betalen voor gebruik dat nu nog gratis is.
Nederland heeft baat bij een toekomstgericht auteursrecht
Op al deze punten is het van cruciaal belang dat de Nederlandse overheid zich voor verbeteringen sterk gaat maken. Open platforms en online toegang tot erfgoed en educatie zijn van essentieel belang voor een sterk en sociaal Europa en Nederland. Het is daarom te hopen dat het komende kabinet het streven naar een modern toekomstgericht auteursrecht dat de kansen van digitalisering omarmt blijft steunen.
