Democratisering van onderzoeksfocus kan niet zonder goede kennisbasis
Er is de laatste tijd veel animo voor meer betrokkenheid van de samenleving in de wetenschap. Zo wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van ‘gewone burgers’ in wetenschappelijk onderzoek. Denk daarbij aan de digitalisering van archieven (Vele Handen++Vele HandenVele Handen is een initiatief van het Stadsarchief Amsterdam, begonnen als onderzoek naar hoe archieven toegankelijk kunnen worden gemaakt door de grootschalige,
online inzet van vrijwilligers. Op dit moment zijn enkele crowdsourcingprojecten afgerond en wordt het platform ook door andere archieven gebruikt.), gegevens over fijnstof verzamelen (iSPEX) of onderzoek naar slaapgedrag. Er bestaat zelfs een platform – iedereenwetenschapper.nl – waarop mensen hun altruïsme (of juist niet?++Citizen scientistsDe KNAW vraagt zich in het onderzoek ‘Heeft de burger er zelf ook nog wat aan?’ op basis van een Amsterdamse casus af wat ervoor nodig is om ‘citizen scientists’ te betrekken bij onderzoek.) de vrije loop laten.
Maar daar blijft het niet bij. Met de Nationale Wetenschapsagenda is gepoogd ‘gewone burgers’ hun vragen aan de wetenschap te laten stellen. Daar is best wat op af te dingen. Lees bijvoorbeeld de wat mij betreft terechte kritiek van oud-KL’er Marlieke Kieboom. Ze haalt in haar stuk onder andere socioloog Willem Schinkel aan, die pleit voor de hervorming van onderzoeksfinancier NWO tot een organisatie voor de ‘maatschappelijke programmering van onderzoek’.
De roep om meer publieksparticipatie komt nu ook uit de Europese wetenschappelijke gemeenschap, die medio oktober voor een Science|Business-conferentie bij elkaar kwam. “The suggestion is to give people a greater say in EU spending”, zegt Robert Madelin++HassleDit zou je kunnen zien als een 180º draai van Madelin, in 2012 nog directeur-generaal van de club die op dat moment besloot dat “it would be too much hassle to allow the public to vote on the shortlist of six pilot projects”., voormalig directeur-generaal van DG Connect++DG ConnectHet Europese Directorate General for Communications Networks, Content & Technology (DG Connect) is een directie van de Europese Commissie die zich bezighoudt met de ondersteuning van de ontwikkeling van ICT in Europese lidstaten.. Hij pleit voor een constructie waarbij “the general public” moet kunnen bepalen waar 10 procent van het Europese onderzoeksbudget aan wordt besteed (zo’n 770 miljoen euro). De constructie die wordt voorgesteld is een participatory budget scheme, waarin belastingbetalers in lidstaten worden uitgenodigd om voorstellen in te dienen bij de Europese Commissie. “For instance, someone who thinks that the EU has been underfunding artificial intelligence research could vote to allocate double the proposed amount for such programmes”, verduidelijkt Madelin.
Een belangrijke vraag is hoe dat stemmen zou moeten en op welke manier de besteding van onderzoeksgelden gedemocratiseerd wordt. Hoe krijgen belastingbetalers toegang tot de noodzakelijke kennis om überhaupt tot een gegronde keuze te komen? Science|Business noch de Europese Commissie blinken uit in begrijpelijke taal, wat zorgelijk is als het over complexe en technische wetenschappelijke kennis gaat. Wetenschappelijke kennis is over het algemeen relatief ontoegankelijk en daardoor intimiderend voor lekenpubliek (dat waarschijnlijk deel uitmaakt van de beoogde doelgroep voor Madelins 10% zeggenschap).
Wat mij betreft is die zeggenschap in principe iets goeds, maar is het een lege geste als niet tegelijkertijd expliciet wordt gemaakt hoe je het publiek gaat informeren en betrekken. Dat hoofdstuk ontbreekt nu helemaal in het plan en daar ligt dus een kans!++Academische vernieuwingKL heeft ideeën hoe dit kan, te beginnen bij het vernieuwen van de sociaalwetenschappelijke praktijk, zodat de onderzoeksresultaten beter bijdragen aan maatschappelijk welzijn en vernieuwing. Lees meer Als je wilt dat het publiek meepraat met iets ingewikkelds als onderzoeksfinanciering en je bent serieus voornemens iets met de uitkomsten te doen, dan moet je het publiek actief informeren en in staat stellen om zich te kunnen baseren op kennis van zaken++OnderzoekEr is een peer-reviewed wetenschappelijk onderzoek dat zich specifiek op o.a. deze opvatting baseert: Public Understanding of Science..
