Onderwijsvernieuwing is nu juist wél nodig
Een beknopte versie van dit opiniestuk verscheen eerder in de zaterdageditie van het NRC Handelsblad op 27 april.
In de Staat van het Onderwijs 2019 spreekt de Onderwijsinspectie haar zorgen uit over de vele vernieuwende onderwijsconcepten die in de afgelopen decennia uit de grond zijn geschoten. ‘Onderwijsvernieuwingen zouden weinig duurzaam zijn en de positieve effecten ervan zouden moeilijk te definiëren zijn, waardoor de kwaliteit van het onderwijs mogelijk in gevaar zou komen.’++Elke school heeft nu zijn eigen conceptLees in het artikel ‘Elke school heeft nu zijn eigen concept‘ in het NRC Handelsblad van 10 april meer hierover. Doodzonde dat er louter met een evidence-based bril naar de opbrengsten van deze pionierende scholen wordt gekeken!
Hiermee scheert de Inspectie namelijk alle vernieuwingsscholen over één kam. Bovendien gaat zij voorbij aan de grote behoefte aan nieuwe, creatieve oplossingen voor de taaie onderwijsvraagstukken van deze tijd, zoals het lerarentekort, kansenongelijkheid en burn-outs onder leraren. Nieuwe concepten hebben immers tijd nodig om zich te bewijzen. En uit onderzoek++OnderzoekEr wordt wel degelijk wetenschappelijk onderzoek gedaan naar innovatieve scholen. Hieruit blijkt dat de resultaten van innovatieve scholen niet onderdoen voor traditionele scholen. Lees meer (zie punt 2 hieronder) blijkt dat innovatie en experiment helemaal niet bedreigend hoeven te zijn voor de kwaliteit van het onderwijs.
Wij pleiten juist voor méér onderwijsvernieuwing, om de volgende redenen:
1. We hebben nieuwe ideeën nodig om oude problemen op te lossen.
Zo wordt het lerarentekort al een jaar of tien aangekondigd, en inmiddels is de situatie zo nijpend dat klassen steeds vaker naar hNieuwe concepten hebben tijd nodig om zich te bewijzen.uis worden gestuurd wegens gebrek aan leraren. Daarnaast is er nog steeds geen antwoord op de onderwijsongelijkheid; kinderen met ouders met een lage sociaal-economische status hebben bijvoorbeeld nog steeds minder kansen in het onderwijs. Door hetzelfde te blijven doen, zal deze ongelijkheid alleen blijven bestaan of misschien zelfs toenemen. Als we in de afgelopen tien jaar deze trends nog niet hebben kunnen keren binnen het bestaande onderwijssysteem, dan is het tijd voor nieuwe aanpakken.
We moeten op zoek naar nieuwe manieren om het onderwijs te organiseren en te ontwerpen met de middelen en mogelijkheden van deze tijd. Niet elke nieuwe methodiek is een heilige graal, maar we kunnen niet langer klakkeloos blijven uitgaan van het bestaande. Het is onverstandig om alle nieuwe onderwijsvormen bij voorbaat te diskwalificeren op basis van gebrek aan bewijs. De vernieuwingen hebben zich weliswaar nog niet altijd bewezen, maar wél is bewezen dat het bestaande niet meer voldoet.De vernieuwingen hebben zich weliswaar nog niet altijd bewezen, maar wél is bewezen dat het bestaande niet meer voldoet.”
2. Met de huidige, taaie vraagstukken in het onderwijs kunnen we het ons niet veroorloven om te wachten totdat nieuwe concepten zijn bewezen.
Evidence-based methoden zijn slechts onder zeer gecontroleerde omstandigheden te onderzoeken en te bewijzen. Er is jarenlang onderzoek nodig om de werking van concepten aan te tonen, terwijl er in de praktijk behoefte is aan oplossingen op de korte termijn.
In tegenstelling tot sceptische geluiden++Sceptische geluiden Zo spreekt onderwijswetenschapper Casper Hulshof zich hier kritisch uit over conceptscholen en ‘flashy’ innovaties. Lees verder over vernieuwende lesmethodes, toonde onderzoek naar de effecten van experimenteren in het onderwijs door SEO Economisch Onderzoek aan dat de kwaliteit van het onderwijs helemaal niet achteruit hoeft te gaan en dat de werkdruk bovendien niet stijgt. Om hierachter te komen was echter wel een vijf jaar durend longitudinaal onderzoek nodig, met 150 scholen die de ruimte kregen om te experimenteren.
Onderzoek naar de opbrengsten van onderwijsvernieuwing is nodig, maar wetenschappelijk onderzoek bemoeilijkt vaak het proces van innoveren. Om tot vernieuwing te komen is namelijk in de eerste plaats ruimte en tijd nodig om te leren wat werkt in de praktijk en wat niet. Onderzoek naar de opbrengsten van onderwijsvernieuwing is nodig, maar wetenschappelijk onderzoek bemoeilijkt vaak het proces van innoveren. Om tot vernieuwing te komen is namelijk in de eerste plaats ruimte en tijd nodig om te leren wat werkt in de praktijk en wat niet. Het innovatieproces zelf moet natuurlijk wel permanent geëvalueerd en bijgestuurd++Onze feed forward-methodeLees hierover ook deze casepagina, waarin we nieuwe manieren beschrijven om kennis te genereren die direct toepasbaar is in de praktijk en die bijdraagt aan maatschappelijke vernieuwing. worden.
3. Vernieuwende onderwijsconcepten met een duidelijke visie inspireren en motiveren (potentiële) leraren.
Bij het bekritiseren van vernieuwende concepten is het makkelijk om steeds weer dezelfde, gefaalde concepten aan te halen, zoals de iPad-scholen++iPad-scholenÉén van de belangrijkste tekortkomingen in het zogenaamde ‘Steve Jobsonderwijs’ is dat het voornamelijk een instrumentele aanpak heeft en ontbreekt aan een duidelijk onderwijsvisie. Daarnaast bleek er een buitenproportioneel hoog prijskaartje aan het concept te hangen. Lees verder . Innovatieve scholen zoals Klein Amsterdam en Laterna Magica tonen echter aan dat zij met hun duidelijke en vernieuwende visie zelfs een aantrekkende werking hebben op leraren; een zeldzaamheid in tijden van het lerarentekort. Sterker nog, zij krijgen het zelfs voor elkaar om mensen die zijn gestopt met lesgeven, weer te motiveren om terug het onderwijs in te gaan. Laten we hen eens in de schijnwerpers zetten.
Kortom, ook in het onderwijs gelden Jessie Potters wijze woorden++Wijze woordenDit citaat wordt aan Einstein toegeschreven, aan Henry Ford en vele anderen. Jessie Potter maakt echter de meeste kans als bron. Lees meer ‘als we blijven doen wat we altijd deden, krijgen we wat we altijd kregen.’ Maar als we nieuwe onderwijsconcepten de ruimte en stimulans geven om zich te ontwikkelen, hebben we de kans om oplossingen en antwoorden te vinden die we al zo lang zoeken in het onderwijs. Onderwijsvernieuwing is keihard nodig.
Heb jij ideeën over onderwijsinnovatie en wil je hierover met ons verder praten? Neem contact op met Willemijn de Jong via wj@kl.nl.
