De complexe eenvoud van zorg
Goede zorg en werkplezier, het kan. Buurtzorg blijkt met zelfsturing een manier gevonden te hebben. Lef, vertrouwen en een behoefte aan eenvoud was nodig, aangezien de context waarbinnen dit tot stand kwam zeer complex is. Deze filosofie sluit aan bij onze werkwijze: het benutten van denkkracht en kennis van betrokkenen en leren in de context. Met een groot nieuw project (naam wordt later bekendgemaakt) brengen we dit in de praktijk.
- Betrokken KL'ers
- Joan Veldhuizen
Zorg draait om mensen die zorg nodig hebben en om de mensen die zorg leveren. Zorg is dus eigenlijk heel eenvoudig, maar we hebben het complex gemaakt. Zorgbeleid moet gericht zijn op de mensen waar het om gaat, gebaseerd op vertrouwen. En alles wat niet nodig is, moet afgeschaft worden, bijvoorbeeld managers. Nog steeds wordt beleid teveel gemaakt óver in plaats van met betrokkenen. In plaats daarvan moet meer gesproken worden met de mensen zelf die zorg ontvangen en verlenen als belangrijkste bron van informatie. Dat was de belangrijkste boodschap van Jos de Blok aan de nieuwe minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport. Hoe moeilijk kan het zijn?
In een volle zaal van Pakhuis de Zwijger stond op 17 oktober het succes van Jos de Blok en Buurtzorg Nederland centraal. Een paar dagen eerder besteedde de VPRO hier in het programma Tegenlicht++Zorgeloos leven volgens Jos de BlokBekijk de aflevering ‘Zorgeloos leven volgens Jos de Blok’ hier. al aandacht aan. Aan het woord kwamen documentairemaker Kees Brouwer, hoogleraar Rob van Eijbergen, zorgbestuurder Inge Borghuis, verpleegkundige bij Buurtzorg Menno Bechger en Jos de Blok zelf.
Het eenvoudige concept is inmiddels bekend: Buurtzorg levert met kleinschalige zelforganiserende teams zorg aan mensen thuis. Professionals leggen verantwoording af aan elkaar. Niet aan een management; dat heeft Buurtzorg niet. De visie bij Buurtzorg Nederland is dat alle medewerkers handelen vanuit het belang van de cliënt. Vakmanschap, samenwerking, ondernemerschap en vrijheid binnen teams in combinatie met maximale afstemming met de persoon die zorg krijgt, ondersteund door een goed werkend ICT-systeem leidt tot het hogere doel: goede zorg en werkplezier. Er wordt gewerkt vanuit de gedachte dat mensen tot meer in staat zijn dan waar ze voor zijn opgeleid Er wordt gewerkt vanuit de gedachte dat mensen tot meer in staat zijn dan waar ze voor zijn opgeleid., als ze maar de ruimte krijgen om dit te ontdekken en vertrouwen te krijgen in zelfstandig handelen.
Structuurverandering en ruimte voor leren
Jos de Blok richtte een nieuwe organisatie op waar hij zijn visie in praktijk bracht. Is deze visie ook toepasbaar op bestaande organisaties? “Absoluut!” aldus Inge Borghuis, zorgbestuurders bij Amstelring++AmstelringAmstelring is een organisatie voor zorg aan huis, verpleeghuizen en verzorgingshuizen in Amsterdam en de regio Amstelland De Meerlanden.. Volgens Borghuis is vooral het mensbeeld van het bestuur of management in kwestie belangrijk. Huidig beleid wordt vaak gebaseerd op het inperken van risico’s. De traditionele raden van toezicht en de cliëntenraden willen vooral resultaten zien, terwijl bij de invoering van zelfsturende teams niet altijd alles direct goed gaat. Het gaat om een algehele structuurverandering die in zijn volledigheid doorgevoerd dient te worden. Daarbij past geen ondersteuning volgens de traditionele zuilen georganiseerd rondom posities, maar integrale ondersteuning georganiseerd rondom kennis en het proces. Managementinformatie moet plaats maken voor teaminformatie, die ondersteunend is aan het werk van teams in plaats van managers.
Rob van Eijbergen, hoogleraar aan de VU, benadrukte nogmaals het belang van de structuurverandering met alle consequenties die daarmee gepaard gaan. “Het gaat mis als het om een modeverschijnsel of een verkapte bezuiniging gaat waarbij een laag managers ertussenuit gehaald wordt.Het gaat mis als het om een modeverschijnsel of een verkapte bezuiniging gaat waarbij een laag managers ertussenuit gehaald wordt.” stelt van Eijbergen. De hele context is van belang net als de randvoorwaarden en de cultuur: alles moet mee veranderen. Het resultaat is dat daar waar werknemers bij een klassieke organisatie vaak macht ontlenen aan hun status, dit bij een organisatie op basis van zelfsturing ontleend wordt aan wat je kunt.
Volgens de Blok is het geen probleem voor pas-gediplomeerde professionals om in een zelfsturend team te werken. Vanuit het concept waarbij leren van elkaar en verantwoordelijkheid nemen voor de eigen ontwikkeling centraal staat krijgen ook pas-gediplomeerden die ruimte. In de praktijk merk je vanzelf waar je tekort schiet en waar de ontwikkelbehoefte ligt. De intercollegiale toetsing zorgt ervoor dat meer ervaren collega’s meekijken en eventueel bijsturen.
Simpel concept in een complexe context
Het bovenstaande lijkt een simpel concept van een man die gewoon een betere wereld wil, zoals documentairemaker Kees Brouwer het omschrijft, maar de context waarbinnen het gerealiseerd moet worden, is complex.Het lijkt een simpel concept van een man die gewoon een betere wereld wil, maar de context waarbinnen het gerealiseerd moet worden, is complex.
Zelfsturing zoals besproken is niet de enige manier, maar bleek wel een werkbaar concept om zorg dichter bij mensen te brengen. Zo zijn er vele manieren om de zorg (nog) mooier, interessanter en minder complex te maken. Kennisland gaat met een nieuw, landelijk project++ProjectDit project gaat in het voorjaar van 2018 van start. De meest vernieuwende ideeën om de kwaliteit van leven van ouderen te verbeteren worden geselecteerd. Door middel van een programma op maat worden de ideeën een stap verder gebracht. De opgedane kennis en ervaring wordt vervolgens beschikbaar gesteld. (lancering binnenkort) de denkkracht en kennis van mensen zelf naar boven halen en benutten. Professionals en mensen die zorg krijgen, spelen daarbij vanzelfsprekend een belangrijke rol. Daarnaast is de oproep ook zeker gericht aan de rest van Nederland.
Wij brengen vernieuwende ideeën een stap verder en werken zo aan verbetering van het leven van ouderen.
Wordt vervolgd!
- Betrokken KL'ers
- Joan Veldhuizen jv@kl.nl
