De Staat van de Stad 2017: veel bouwdrift, weinig kritiek
Op 30 mei verzamelde Amsterdam zich in de Stadsschouwburg voor De Staat van de Stad 2017. De vraag die centraal stond: ‘Hoe ziet Amsterdam eruit in 2030? In wat voor soort stad willen we dan leven?’ Verschillende sprekers gaven hun visie op de staat van Amsterdam in 2030. Zo ging het over een Brooklyn-achtige wijk aan het IJ, een klein Tokyo aan de Amstel, en plannen voor (nog) een nieuwe metrolijn. Wethouder Eric van der Burg beet het spits af met een prachtig betoog over Amsterdam en stelde dat De Staat van de Stad vooral moest gaan over Amsterdammers. Dat dit nauwelijks het geval was in de vergezichten die werden gepresenteerd is een gemiste kans.
Stad van iedereen
Heldhaftig, vastberaden, barmhartig. Een stad voor iedereen. Voor homo’s en lesbo’s, jong en oud, en voor alle kleuren. Dat is het beeld wat Wethouder Eric van der Burg (nog schor van het aanmoedigen van Ajax) schetste in zijn betoog waarmee de avond werd geopend. Hij schaafde dit romantische beeld enigszins bij door toch ook zijn zorgen te delen over de groeiende tegenstellingen in de stad++Segregatie en sociale stabiliteitNet als in andere populaire steden, zoals Londen, New York en Vancouver, zorgt de groeiende kloof tussen arm en rijk in Amsterdam voor een toenemende mate van ruimtelijke segregatie. Hierdoor komt de sociale stabiliteit van de stad in het geding. Lees meer
en de snelheid waarmee de stad verandert. “Hoe komt het dat steeds meer Amsterdammers zich niet meer thuis voelen in de stad?”, vroeg de wethouder zich af. Hij meent dat sommige Amsterdammers zich minder thuis voelen in de stad door de toenemende drukte die het toerisme met zich meebrengt++ToerismeDoor het toenemend toerisme in Amsterdam ervaren binnenstadbewoners dat de kwaliteit van leven afneemt. In de weekenden ontvluchten sommigen inmiddels de stad. Lees meer, anderen voelen zich minder thuis doordat er meer en meer immigranten in de stad komen wonen. Toen de wethouder opperde zelf juist van mening te zijn dat het toenemende aantal immigranten in de stad een goede zaak is, merkte moderator Natasja van den Berg terecht op dat dit bijzonder was om te horen van een VVD’er. Er volgde applaus vanuit de zaal. Een scherpe toon, met aandacht voor problemen waar Amsterdammers zich druk om maken, leek gezet.
Bouwdrift
Winy Maas, directeur van MVRDV++MVRDVMVRDV is een internationaal architectenbureau uit Rotterdam. Het bureau is bekend om haar vernieuwende architectuur met een sterke focus voor de sociale context van een gebouw., gaf Amsterdam vervolgens in een vlotte presentatie een vleugje mee van de ongedwongen, onconventionele bouwmentaliteit van Rotterdam.++Boijmans van Beuningen MVRDV’s nieuwe Collectiegebouw voor Museum Boijmans van Beuningen vormt één van Rotterdams meest recente onconventionele bouwprojecten. Hij schetste hoogbouw rondom de Arena en langs de Ring en een nieuwe metrolijn langs de oevers van het IJ. Maar vooral wilde hij aansporen tot groots en out-of-the-box denken. Dat gold ook voor het betoog van Professor Urban Futures aan de Universiteit van Utrecht, Maarten Hajer. Gekleed in pak en regenlaarzen liet hij aan de hand van een tekening van een paard op wielen en rails zien dat het ook in de middeleeuwen moeilijk was om echt buiten de gebaande paden te denken. Zo liet het plaatje zien dat er eeuwen terug al wel een soort van trein werd voorspeld, maar dat het paard daar niets meer mee te maken zou hebben was ondenkbaar.
Architect Tania Concko van Tania Concko Architects Urbanists en Greg Clark, senior fellow bij Urban Land Institute Europe (dat de avond mede organiseerde), spraken beide over meer samenwerking en snellere infrastructuur tussen steden. Tania legde daarbij de nadruk op de relatie tussen Amsterdam en de steden aan de noordflank van de Randstad, zoals Almere, Zaanstad en Haarlem. Greg pleitte juist voor betere samenwerking en snellere connecties tussen de vier grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag. Ook viel het idee voor één grote Randstadmetropool++RandstadmetropoolHet idee van de Randstad als metropoolregio is niet nieuw. Al in de jaren ’60 schreef planner Peter Hall over de Randstad als een stedelijke regio. Lees meer weer eens.
Esther Agricola, directeur Ruimte & Duurzaamheid bij de Gemeente Amsterdam, liet zien waar Amsterdam tot 2030 gaat bouwen. In het Amstelkwartier verrijstIn het Amstelkwartier verrijst een klein Tokyo. Het Centrumeiland van IJburg zal meer een soort Brooklyn worden. volgens haar een klein Tokyo, waar verschillende woontypologieën elkaar afwisselen. Het Centrumeiland van IJburg zal meer een soort Brooklyn worden.
Aandacht voor Amsterdammers
De toon die wethouder Eric van den Burg eerder op de avond zette werd helaas niet gevolgd. Hij bleef de enige spreker die het had over de inwoners van de stad. Alleen Ilham El Khayari van Young Nieuw West maakte zich sterk voor de Amsterdamse jongeren in het intermezzo dat ze verzorgde.
De andere sprekers behandelden zeker geen onbelangrijke onderwerpen. Meer woningen in Amsterdam zijn absoluut nodig. Alhoewel, misschien iets minder Brooklyn en iets meer betaalbare woningen++Niet rijk en niet arm genoegVoor Amsterdammers met een laag inkomen en zonder recht op huursubsidie is het steeds moeilijker om een betaalbare woning te vinden. Lees meer zou mooi zijn. Ook betere samenwerking en verbindingen tussen steden lijkt mij geen slecht plan. Maar in de mooie figuren en artist impressions ontbrak het wat mij betreft aan aandacht voor de Amsterdammer. Daardoor kwamen kritische onderwerpen nauwelijks aan bod. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met de groeiende ongelijkheid in de stad tot 2030? Hoe zorgen we ervoor dat Amsterdam voor iedereen, homo’s, lesbo’s, jong, oud, mensen van kleur, leefbaar blijft? En hoe zorgen we ervoor dat alle Amsterdammers zich thuis voelen in het Amsterdam van 2030?Hoe zorgen we ervoor dat alle Amsterdammers zich thuis voelen in het Amsterdam van 2030?
Eén van de figuren die Jeroen Slot, hoofd Onderzoek, Informatie & Statistiek bij de Gemeente Amsterdam, presenteerde baarde mij enigszins zorgen. In het figuur was te zien dat het verloop van inwoners in Amsterdam steeds meer toeneemt en Amsterdammers dus steeds korter in de stad wonen. Als de inwoners van de stad in een constante flux++Ziel vertrekt uit de stadIn haar boek Naked City: The Death and Life of Authentic Urban Places claimt socioloog Sharon Zukin dat door gentrificatie en het snelle verloop van mensen in de stad, inwoners geen stempel meer op hun buurt kunnen drukken. Hierdoor verdwijnen authentieke plekken uit de stad, wordt de stad alleen nog geconsumeerd, en verliest zij haar ziel. Ook in het publieke debat in Amsterdam gaat het steeds vaker over de stad die al dan niet haar ziel aan het verliezen is. Lees meer zijn, hoe kunnen we dan waarborgen dat Amsterdammers zich betrokken blijven voelen bij de stad? Dat er tijdens De Staat van de Stad 2017 weinig ruimte was voor kritische vragen is een gemiste kans. De Staat van de Stad 2018 lijkt mij een mooie gelegenheid om het met Amsterdammers alsnog over deze vragen te hebben.
