Kom maar door met die chaos!
In haar waarschuwende opiniestuk in NRC stelt Annemarie Kok++Annemarie KokPublicist, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. dat burgerberaden kunnen leiden tot chaotische democratie. Ze gaat daarbij vooral in op de democratische waarde van deze relatief nieuwe vorm van mensen betrekken bij maatschappelijke problemen. In haar stuk gaat ze te snel voorbij aan de nieuwe ideeën die essentieel zijn voor het oplossen van complexe vraagstukken en die maar niet van binnenuit het systeem willen komen. Ik geef in dit artikel vijf redenen waarom burgerberaden wel degelijk goed zijn.
Het klimaat, arbeidstekorten, de wooncrisis, institutioneel racisme, het zijn complexe vraagstukken waarvan we niet precies weten hoe we ze moeten oplossen. Er spelen veel belangen en er zijn zoveel verschillende perspectieven dat ze niet te verenigen zijn in nieuw beleid. Voor andere aanpakken en frisse ideeën hebben we mensen nodig die nu aan de zijlijn staan, die zelf in de praktijk werken of weten wat er speelt in hun eigen buurt. De wijsheid en ervaring die aanwezig is in de samenleving blijft grotendeels ongebruikt. Door in burgerberaden mensen met verschillende achtergronden en ervaringen de verantwoordelijkheid te geven om tot andere oplossingen te komen, komen ideeën naar boven waar het landelijk bestuur niet aan denkt.
Verantwoord tot goede voorstellen komen
Annemarie Kok ontkentDe wijsheid en ervaring die aanwezig is in de samenleving blijft grotendeels ongebruikt. niet dat burgerberaden kunnen leiden tot goede ideeën, maar maakt zich zorgen over de dwingende vorm++Dwingende vormDwingend betekent in de voorstellen voor een burgerberaad vooral dat de uitkomsten van het burgerberaad op zijn minst besproken moeten worden. hiervan. Maar hoe kan het anders? Hoe kan je anders echte verandering voor elkaar krijgen met creatieve ideeën die uitvoerders en beleidsmakers gemakkelijk naast zich neer kunnen leggen? Je hebt hiervoor een flinke stok achter de deur nodig, een mechanisme waarmee er wel iets moet gebeuren met de ideeën die worden aangedragen. Het is op een verantwoorde manier mogelijk – zo blijkt uit het vergelijkende onderzoek dat Eva Rovers in haar boek ‘Nu is het aan ons’ deed – om een proces in te richten waarin we elkaar scherp houden en van creatieve ideeën tot goed uitgewerkte voorstellen komen.
Meer betrokkenheid bij de samenleving
Het voornaamste bezwaarDe democratie wordt juist sterker door meer betrokkenheid; meer burgers die zich bekommeren over maatschappelijke vraagstukken. van Kok lijkt dat burgerberaden de parlementaire democratie zouden diskwalificeren. Volgens haar ondermijnen burgerberaden de positie van politici omdat de deelnemers ervan tijdelijk en via loting in een verantwoordelijke positie zitten. Terwijl politici betrokken burgers zijn die hard hebben gewerkt om zich vier jaar lang in te kunnen zetten voor de samenleving. Waarom zou een burgerberaad dit ondermijnen? De democratie wordt juist sterker door meer betrokkenheid; meer burgers die zich bekommeren over maatschappelijke vraagstukken. Meer, en meer diverse, mensen betrekken bij complexe vraagstukken zal meer mensen interesseren voor de politieke besluitvorming en versterkt zo de betrokkenheid van mensen bij de samenleving.
Minder politisering
Ons democratische recht om eens in de zoveel tijd een stem uit te brengen zou volgens Kok voldoende zijn om onze overtuigingen te uiten. Maar hoe concreet zijn de programma’s van politieke partijen gericht op de vraagstukken die worden voorgelegd? Hoe politiek zijn de oplossingen die worden geopperd? En voor de meest prangende vraagstukken blijken ze keer op keer onvoldoende om tot echte daadkracht te inspireren. Minder politisering van vraagstukken is wederom een sterk argument vóór burgerberaden.
Democratische vernieuwing
Koks tegenargumenten gaan vooral over het proces van burgerberaden. Het zou de democratie chaotischer maken, machtsposities aantasten en buiten wettelijke kaders en constitutioneel correcte compromissen opereren. Maar is dat niet exact wat er nodig is?Georganiseerde chaos is nog altijd een beter alternatief dan gestold wantrouwen en achterdocht Een belangrijke regel voor verandering is dat deze niet van binnen het systeem komt (dat precies is ingericht om de resultaten te krijgen die er nu uitkomen). Voor verandering is een prikkel van buitenaf nodig. De overheid moet lokaal, regionaal en nationaal zoeken naar democratische vernieuwing, waarbij overheid en burgers in co-creatie werken aan maatschappelijke vooruitgang.
Betere relatie burgers en overheid
Los van het proces, feit is dat de overheid rondom taaie vraagstukken in cirkels blijft ronddraaien en maar niet tot doorbraken komt. Georganiseerde chaos is nog altijd een beter alternatief dan gestold wantrouwen en achterdocht van burgers die zich niet meer betrokken voelen bij de democratie. Als de gevestigde orde laat zien dat het controle durft los te laten, kan dat het begin van zijn van een nieuwe relatie tussen burgers en overheid. En als burgerberaden creatieve oplossingen kunnen bieden voor complexe maatschappelijke vraagstukken dan zeg ik: kom maar door met die chaos!
