Al jarenlang is er sprake van een lerarentekort – soms was het er echt, soms zat het er aan te komen. Maar iedereen die iets met leraren en onderwijs te maken had, heeft de bel wel horen luiden. Ook Kennisland heeft zich met het onderwerp bezig gehouden: InnovatieImpuls Onderwijs (IIO) richtte zich op experimenten op scholen om het onderwijs ‘slimmer’ te organiseren, zodat met minder leraren kwalitatief even goed onderwijs gegeven kon worden. Het is opmerkelijk dat sinds het rapport van Rinnooy Kan in 2007 (waar IIO ook een reactie op was) diverse kabinetten niet in staat zijn geweest om iets substantieels te doen aan de oplossing van dit probleem. Al tien jaar worstelen we hiermee, maar is het echt zo ingewikkeld?
Er zijn veel ingewikkelde maatschappelijke problemen, maar het wordt pas echt ingewikkeld als het complexe problemen zijn. Of wicked problems (taaie vraagstukken). Dit zijn systemische problemen, bestaande uit onvaste fenomenen, met steeds veranderende grenzen, definities en concepten. Er zijn veel verschillende actoren, met verschillende en tegengestelde belangen die verschillende oplossingen of oplossingsstrategieën zien voor het wicked problem. Het opwarmen van de aarde is zo’n complex vraagstuk, evenals economische crises en armoedevraagstukken.
Wicked of niet?
Terug naar het lerarentekort en de vraag hoe ingewikkeld het is. Er is weinig politieke onenigheid over het belang van onderwijs en de rol die goede leraren daarin spelen++Uit de verkiezingsprogramma’s
CDA: “Goed onderwijs is dan ook de belangrijkste investering in het land dat wij willen doorgeven.” En: “De beste investering in de kwaliteit is te zorgen voor meer tijd, geld, aandacht én waardering voor de leraar.”
Forum voor Democratie: “Niets is belangrijker voor de toekomst van ons land dan goed onderwijs. […] De focus moet liggen op de kwaliteit van het onderwijzend personeel”
GroenLinks: “Zij [kinderen] hebben recht op goed onderwijs en de beste docenten.” . Ook al speelt technologie een steeds grotere rol in het onderwijs en zijn er steeds meer discussies over hoe goed onderwijs tot stand komt en wat goed onderwijs precies is (gaat het om taal en rekenen, of om ‘worden wie je bent’?), de rol van de leraar is nauwelijks omstreden. We hebben goede leraren nodig, we willen dat kinderen goed leren rekenen en schrijven, hun talenten ontwikkelen, goede burgers worden – dat is in belang van de gehele samenleving, zowel sociaal als economisch.
Ook vanuit allerlei verschillende organisaties rondom het onderwijs is er erkenning van het probleem van tekorten, en het belang van goede leraren. De PO-raad heeft duidelijk op een rij gezet wat het probleem is en wat er aan gedaan kan worden. Ook de VO-raad komt in actie, en vanuit de leraren zelf zijn er initiatieven. Er is dus vanuit alle hoeken overeenstemming over het probleem en de oplossing: er moeten meer goede leraren opgeleid worden, en vervolgens behouden worden voor het onderwijs.Goed onderwijs legt de basis voor een gezonde en succesvolle samenleving. En daar is geld voor nodig.
Wanneer wordt het dan wicked?
Het nieuwe kabinet vindt goed onderwijs natuurlijk ook belangrijk++Goede leraren van belang voor goed onderwijsWat wel opvallend is, is dat het woord ‘lerarentekort’ geen een keer genoemd wordt in het regeerakkoord.: “Goed onderwijs legt de basis voor een gezonde en succesvolle samenleving.” En ook dat daar “goede docenten met een sterke positie” voor nodig zijn, zo is te lezen in het regeerakkoord. Er wordt zelfs structureel geld vrij gemaakt voor onderwijspersoneel (750 miljoen). En daar gaat het eigenlijk mis++Lerarenagenda tot 2020Lees hier de kamerbrief van vorige week met de plannen van de nieuwe ministers voor de Lerarenagenda tot 2020 – er blijkt uit dat er geen extra geld komt bovenop de 750 miljoen. , want het is veel te weinig geld. Na alle jaren bezuinigingen is er veel meer nodig, minstens het dubbele. Om studenten op te leiden, om ondersteuners op de leiden, om leraren een hoger salaris te geven, voor leraren om zelf te blijven leren, om zij-instromers aan te trekken. De lijst is lang, en dan hebben we het nog niet eens over andere zaken die ook door het onderwijs opgelost moeten worden, zoals kansenongelijkheid, passend onderwijs en onderwijsvernieuwing. Met te weinig (goede) leraren worden deze vraagstukken alleen maar moeilijker aan te pakken of zelfs in negatieve zin beïnvloed. Het lerarentekort oplossen kost structureel weliswaar meer geld, maar het lerarentekort níet oplossen kost de samenleving veel meer. Zelfs letterlijk: een schoolbestuurder vertelde dat het een scholengemeenschap handen vol geld kost om schaarse leraren te werven. Volgende week gaan de leraren weer staken – en gelijk hebben ze.
Zo ingewikkeld is het niet
Het probleem++ProbleemDit geluid van een jonge docent is helaas geen uitzondering. is duidelijk, de oplossingen zijn duidelijk en worden uit alle hoeken++OplossingenAleid Truijens: alle kinderen om 13.00 uur vrij. aangevoerd. Er is unanimiteit++UnanimiteitVakbonden en werkgeversorganisaties hebben zich verenigd in PO-Front en steunen de aangekondigde staking massaal. over de ernst van het probleem, en alle politieke en maatschappelijke partijen willen goed onderwijs. Er is niks wickeds aan.
Volgende week gaan de leraren weer staken – en gelijk hebben ze. En als wij goed onderwijs en goede, sterke leraren belangrijk vinden moeten we ze steunen. Dit is niet alleen een zaak van de leraren, dit gaat ons allemaal aan.
Nora van der Linden
