Sociale innovatie in de zorg gaat over eenvoud
Bovenstaande stelling werd door een aantal sprekers in verschillende bewoordingen ingenomen op het congres van buurtzorg vandaag in Bussum. Buurtzorg is in Nederland al wereldberoemd omdat het in hoog tempo teleurgestelde werknemers en klanten van de grote zorginstellingen voorziet van een alternatief voor thuiszorg. Het concept is eenvoudig: de relatie tussen cliënt en professional staat centraal. Professionals managen zichzelf in teams van twaalf. Momenteel werken meer dan 2100 volgens de Buurtzorg-aanpak.
Jos de Blok, de initiator, zag als voormalig wijkverpleegkundige en manager in de zorg dat het werkplezier en slagkracht van professionals vermangeld werd in bureaucratie. Managementideologie verdrukte de menselijke relaties en de professionaliteit in het werkveld. Het uitgangspunt voor buurtzorg klinkt opvallend simpel en logisch: als je professionals aanspreekt op hun professionaliteit gaan ze gewoon doen waar ze goed in zijn. In tegenstelling tot de drang tot standaardisering om efficiëntie te bereiken constateert Jos de Blok dat juist verschillende oplossingen voor een bepaald probleem goed kunnen zijn. Als je alles wilt vastleggen in protocollen belemmer je mensen juist om goede oplossingen te vinden in hun dagelijkse werk. Daar komt bij dat als professionals in teams samen achter de beste oplossing komen het meteen een gedragen aanpak wordt waar men achterstaat. Niet iets wat van bovenaf opgelegd wordt en klakkeloos uitgevoerd wordt omdat het nou eenmaal zo moet. En last but not least; het kost allemaal minder.
Annemarie van Dalen, een van de gastsprekers, doet promotieonderzoek naar zelfsturing. Vandaag komt haar boek “Uit de schaduw van het zorgsysteem” uit. Zij gebruikte buurtzorg als een van haar casussen. Ook zij hamert op eenvoud en stelt dat een grote succesfactor van Buurtzorg is dat het telkens weer lukt om alles wat de eenvoudige essentie, namelijk de professional-cliënt relatie, in de weg staat af te houden. Exemplarisch was het moment dat overwogen werd een P&O-afdeling op te richten toen de grens van 900 werknemers overschreden werd. Die afdeling kwam er niet want dat zou wellicht het begin van het einde zijn van de antibureaucratische filosofie van Buurtzorg.
Dat het paradigma van Buurtzorg fundamenteel anders is bleek uit een aantal gestrande samenwerkingspogingen met andere zorgorganisaties. Van Dalen benadrukte dat het niet werkt om een paar hippe aspecten van Buurtzorg over te nemen als er niet op fundamenteel niveau (besluitvorming, controle, coördinatie) anders gekeken wordt naar het bieden van zorg.
Een toeschouwer uit de congreszaal vulde aan dat het meest fundamentele verschil tussen Buurtzorg en de gevestigde zorginstellingen een cultuur van ‘vertrouwen’ is. Meer efficiëntie en meer menselijkheid in de zorg door een beetje meer vertrouwen. Eenvoudig eigenlijk.
