Symptoombestrijding in een gefragmenteerd zorgstelsel?
Mensen die op meerdere terreinen zorg en ondersteuning nodig hebben, verdwalen in de complexiteit van het Nederlandse zorgsysteem. Naast de regie over hun eigen leven, raken zij ook de regie kwijt over de zorgverlening in de netwerken rondom henzelf. Of, zoals de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving++Raad voor Volksgezondheid en SamenlevingDe Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) is een onafhankelijk adviesorgaan voor de regering en de beide kamers der Staten-Generaal. De RVS heeft tot taak strategische adviezen te geven over het te voeren beleid. Alle aspecten die van invloed zijn op de gezondheid en het functioneren van burgers in de samenleving worden bij de adviezen betrokken. schreef: “De vraag- en aanbodzijde van zorg en ondersteuning ontwikkelen zich in verschillende richtingen”. Op 10 oktober presenteerde de Raad haar nieuwste adviesrapport ‘Heft in eigen hand: Zorg en ondersteuning voor mensen met meervoudige problemen’. De oplossingen die de Raad in het rapport aandraagt maken het zorgsysteem niet minder complex, maar richten zich op het ondersteunen van mensen in het omgaan met complexiteit. Is dit symptoombestrijding waarbij het probleem afgewenteld wordt op de mens?
Netwerken van hulpverleners
Steeds meer mensen hebben te maken met een combinatie van fysieke, mentale en sociale problemen++MultiproblematiekIn het adviesrapport staan enkele voorbeelden genoemd van fictieve mensen met multiproblematiek – vanaf pagina 23. Duidelijk is dat de huidige organisatie en structuur van zorg en ondersteuning niet is ingericht op multiproblematiek. Op het moment dat zij hulp nodig hebben, worden zij namelijk geconfronteerd met een enorme diversiteit aan zorg- en hulpverleners, die werken binnen verschillende zorgstelsels++ZorgstelselsHet zorgstelsel in Nederland wordt geregeld met vier stelselwetten: de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Daarnaast zijn er enkele algemene wetten (zoals de Mededingingswet) en een aantal specifieke zorgwetten (zoals de Kwaliteitswet zorginstellingen).. Door verschillen in financiering, kwaliteit en toezicht, informatie-uitwisseling en beroepsuitoefening ontstaan er knelpunten in de netwerken rondom de persoon die zorg nodig heeft. Met als resultaat dat mensen niet altijd de zorg krijgen die ze nodig hebben en het gevoel hebben de regie kwijt te zijn.
De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) vroeg de Raad naar de consequenties van deze groeiende praktijk van zorg in netwerken te kijken. De Raad beantwoordt in dit advies de vraag hoe zorg en ondersteuning beter kunnen worden toegesneden op de mogelijkheden en wensen van mensen met meervoudige problemen en wat dit vraagt van de organisatie, financiering en regelgeving.
Mensen krijgen niet altijd de zorg die ze nodig hebben en kunnen het gevoel hebben de regie kwijt te zijn.
De mens als geheel in een gefragmenteerd stelsel
Op de jaarlijkse conferentie van de Raad werd de rapportage in de Haagse tramremise toegelicht. Vanuit hun eigen perspectief gaven Felix Rottenberg, Cora Postema en Stephanie Klein Nagelvoort-Schuit++Felix Rottenberg: voorzitter Bestuur Stichting Odensehuis en voorzitter Cliëntenraad AMC, Cora Postema: mantelzorger en Stephanie Klein Nagelvoort-Schuit: internist acute geneeskunde, afdelingshoofd Spoedeisende Hulp & Opleider Interne geneeskunde. een reactie op het advies. Een divers gezelschap van betrokkenen bij de zorg ging daarna met elkaar om tafel om de verschillende thema’s met elkaar door te nemen. De gekozen onderwerpen hadden allen een raakvlak met het centrale advies van de Raad: ‘Geef mensen met meerdere zorgvragen het heft in eigen hand’.
Wat is er dan nodig om mensen in staat te stellen beter regie te laten voeren over zorg en hulp, en hoe ziet een goed samenspel tussen mantelzorgers en professionals eruit? Hoe ziet bekostiging eruit die past bij een praktijk van zorg in netwerken? Wat is de waarde van een patiëntvolgend digitaal zorgdossier en hoe om te gaan met bescherming van privacy bij domeinoverstijgende samenwerking? Wat is de rol van ehealth en hoe verhoudt het onderwijs zich tot deze complexiteit?
Een gefragmenteerd stelsel voor zorg en maatschappelijke ondersteuning lijkt op gespannen voet te staan met de wens van mensen om als geheel gezien te worden en niet als een verzameling losse delen.
Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving: “schotten in de zorg zullen altijd blijven bestaan”.
Maker: Ian Sanderson
Download
Belangrijke en relevante vragen, maar het roept vooral de vraag op of er niet voor een groot deel sprake is van symptoombestrijding. Een gefragmenteerd stelsel voor zorg en maatschappelijke ondersteuning lijkt op gespannen voet te staan met de wens van mensen om als geheel gezien te worden en niet als een verzameling losse delen.
Is complexiteit van het systeem in die mate onontkoombaar? Zijn zogenaamde grenzen en schotten inherent aan de inrichting van stelsels voor zorg en ondersteuning? De Raad denkt van wel, zo blijkt ook uit hun opmerking: “schotten in de zorg zullen altijd blijven bestaan”. Niet het ‘ontschotten’, maar het verbeteren van de mogelijkheden voor zelfregie vormt volgens hen de oplossing. Een wettelijk geborgd persoonlijk zorgleefplan++ZorgleefplanDit plan bevat alle afspraken die de verschillende betrokken zorgverleners met de cliënt maken en de follow-up daarvan. Het plan is van de cliënt zelf: die bepaalt wie toegang krijgt en welke informatie uitgewisseld mag worden. zou hiertoe het middel moeten zijn.
Meer nodig dan optimalisatie
Misschien was het geen toeval dat op dezelfde dag als het advies van de Raad ook het regeerakkoord gepresenteerd werd dat voor de zorg weinig vernieuwing in petto heeft. Ook hier ligt de nadruk op optimalisatie van het huidige systeem, met de nadruk op vertrouwen.
De vraag is of het gebruik van het zorgleefplan de verschillen in financiering, informatie-uitwisseling, kwaliteit en beroepsuitoefening kan overstijgen.
Wij denken dat er meer nodig is dan de voorgestelde optimalisatie om mensen die zorg nodig hebben, de weg ernaartoe weer te laten vinden en ze de regie te geven. De sleutel tot vernieuwing en het opnieuw vormgeven van zorg ligt zowel in als buiten de bestaande praktijk van alle dagWij richten ons op mensen en hun waarden, waarbij de opgeknipte financieringsstructuur, het complexe zorgstelsel en protocollen ondergeschikt zijn aan een betekenisvol leven..
Door middel van nieuwe spannende en inspirerende projecten++Nieuw spannend projectIn 2018 starten we een nieuw spannend project. De meest vernieuwende ideeën om de kwaliteit van leven van ouderen te verbeteren worden geselecteerd. Door middel van een programma op maat worden de ideeën een stap verder gebracht. De opgedane kennis en ervaring wordt vervolgens beschikbaar gesteld. geven wij ruimte aan professionals om te leren met en van elkaar, in de zorgomgeving en daarbuiten. De ervaringen en ideeën van mensen die zorg nodig hebben en hun omgeving zien wij als de belangrijkste bron van informatie en inspiratie.
Wij richten ons op mensen en hun waarden, waarbij de opgeknipte financieringsstructuur, het complexe zorgstelsel en protocollen ondergeschikt zijn aan een betekenisvol leven.
