De toekomst van werk in de zorg

Kennisland pakt dit prangende vraagstuk op door eerst alle perspectieven boven tafel te krijgen en vervolgens concrete verbeteringen te organiseren en daar weer van te leren hoe het stelsel beter kan werken. 

Weggeduwd uit loondienst

Vanuit Den Haag worden alle zeilen bijgezet om mensen te werven en te behouden voor de zorg met het actieprogramma ‘Werken in de Zorg’.++Actieprogramma Werken in de zorgEen belangrijk component van het Actieprogramma Werken in de zorg is de arbeidsmarktcampagne ‘Ik zorg’, die op het moment van schrijven in bushokjes door heel Nederland te zien is. Gekeken naar de praktijk en de beleving van zorgprofessionals vragen wij ons af: als de campagne erin slaagt om de duizenden mensen te werven die nodig zijn, hoe lang houden zij het dan vol zonder dat de condities voor werken in de zorg verbeteren? Zorgorganisaties doen hun best om mensen te vinden en te behouden maar moeten steeds vaker gebruikmaken van zzp’ers en andere externe inhuur om de roosters te kunnen vullen. Tegelijkertijd zien we steeds meer mensen die vanuit loondienst besluiten om zzp’er te worden. Vaak tegen wil en dank. Zij voelen zich door werkdruk, beperkte flexibiliteit en grote administratieve lasten genoodzaakt om het voor zichzelf anders te regelen. Voor een groeiende groep is het zzp-schap de ‘ontsnappingsmodule’ om op een voor hen aanvaardbare manier in de zorg te kunnen blijven werken. Deze mensen willen niet per se zzp’er zijn, maar wél per se werken in de zorg en daarbij niet geplaagd worden door administratieve lasten of verstikkende dienstroosters.Deze mensen willen niet per se zzp’er zijn, maar wél per se werken in de zorg en daarbij niet geplaagd worden door administratieve lasten of verstikkende dienstroosters. Daarnaast is er een groeiende groep jonge mensen in de zorg die willen werken in een omgeving waar (loopbaan)verandering en ontwikkeling mogelijk is. Het strenger handhaven van de Wet DBA++Wet DBAWet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties: opvolger van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie), waarbij overeenkomsten kunnen worden voorgelegd aan de Belastingdienst, die vervolgens beoordeelt of er sprake is van zelfstandigen of werknemers. Deze wet moet de verkapte loondienst tegengaan waarin veel zzp’ers werken. Lees meer lijkt een logische stap met het oog op het aanpakken van ‘schijnzelfstandigheid’, maar op korte termijn zal deze handhaving leiden tot vertrek van zzp-ers in de zorg, die de voordelen van hun zelfstandigheid (belastingvoordelen, flexibele werktijden) zien verdwijnen. 

Het onlangs verschenen rapport van de Commissie-Borstlap ‘In wat voor land willen wij werken?’ ++RapportEindrapport van de Commissie Regulering van Werk (Commissie-Borstlap die de werking van de huidige arbeidsmarkt onderzocht. Er is nagegaan in hoeverre de regels die in Nederland gelden rondom het verrichten van werk nu en in de toekomst nog leiden tot de gewenste uitkomsten. Voor werkenden, bedrijven en de samenleving als geheel. Lees meer worden een aantal radicale voorstellen gedaan om het verschil tussen zelfstandigen en mensen in loondienst te verkleinen. Wij leggen hier graag onze bevindingen ‘dicht op de huid van de zorgpraktijk’ naast. Politiek Den Haag wil het probleem oplossen door alle ballen op loondienst te zetten. Maar organisaties hebben steeds meer moeite om met vast personeel de dienstroosters te vullen en moeten dus wel uitwijken naar andere oplossingen.Oganisaties hebben steeds meer moeite om met vast personeel de dienstroosters te vullen en moeten dus wel uitwijken naar andere oplossingen. En professionals willen wel werken in de zorg, maar dan met meer flexibiliteit en minder administratieve lasten. Er zijn veel verschillende belangen, die vaak botsen. 

Oplossen of anders benaderen?

Kennisland gelooft dat verandering begint met een open blik. Wat speelt hier? Aan welke oplossingen wordt al gedacht? Wat is het dominante frame? Dat geeft meteen inzicht in wie zich al met dit vraagstuk bezighouden en welke perspectieven er wellicht missen. Want het tekort aan mensen in de zorg betekent voor Den Haag iets anders dan voor een zij-instromer die diens eerste stappen binnen de zorg zet. Dat maakt het des te relevanter om het vraagstuk op een inclusieve manier++Flexwerk in de zorgIn het actieonderzoek Flexwerk in de zorg onderzoeken we samen met leidinggevenden, vaste medewerkers en flexmedewerkers de toekomst van flexibel werken. In verschillende leerteam werken ze zelf aan een nieuwe manier van werken binnen hun eigen zorgcontext.
aan te pakken. Want ‘meer van hetzelfde is niet voor iedereen de oplossing. Daarom zoomen we in door middel van casusonderzoek om de verschillende perspectieven boven tafel te krijgen. Zo ontdekken we de leefwereld van zorgmanagers, verpleegkundigen in loondienst en zzp’ers in de zorg en werken we aan vernieuwende ideeën, plannen en acties om werken in de zorg beter te organiseren en aantrekkelijker te maken.We onderzoeken de leefwereld van zorgmanagers, verpleegkundigen in loondienst en zzp’ers in de zorg en werken aan vernieuwende ideeën, plannen en acties om werken in de zorg beter te organiseren en aantrekkelijker te maken.

Onderwijs als aanjager

We geloven sterk in de verbinding met andere sectoren zoals het onderwijs. Want werken in de zorg is niet alleen het domein van zorgorganisaties of het ministerie van VWS. Een belangrijk vraagstuk is hoe we een nieuwe generatie zorgmedewerkers aantrekken, opleiden en binden. Binnen het actieonderzoek Leren en verbeteren in de verpleeghuiszorg ontwerpen we samen met studenten, docenten, praktijkopleiders en zorgmanagers de leerwerkplek van de toekomst: een plek waarin leren veelal plaatsvindt tijdens het werken (hybride leren), docenten dichter op of zelfs in de praktijk zitten, studenten zich verbonden voelen met een zorgorganisatie en alle betrokkenen van de zorg in een lerende omgeving werken. Hierdoor kan veel beter worden ingespeeld op een continu veranderende zorgvraag, waardoor de kwaliteit van zorg toeneemt.

In elk actieonderzoek ontmoeten we veerkrachtige, gepassioneerde zorgmedewerkers die vanuit hun kennis en ervaring hele waardevolle inzichten hebben over hoe het beter kan.In elk actieonderzoek ontmoeten we veerkrachtige, gepassioneerde zorgmedewerkers die vanuit hun kennis en ervaring hele waardevolle inzichten hebben over hoe het beter kan. We stellen voor goed te blijven luisteren naar verhalen en ervaringen uit de praktijk en daarmee de mensen in de praktijk te ondersteunen bij het zelf ontwikkelen van oplossingen. Deze aanpak levert daarnaast waardevolle inzichten op voor beleidsvorming op verschillende niveaus (medewerkers, organisaties, regio’s en Nederland als geheel). 

Herken je de hierboven geschetste problemen? Zie je jezelf graag als onderdeel van de oplossing? En geloof je, net als wij, in empathie voor werkenden en de keuzes die zij willen maken, in de noodzaak om anders te kijken naar werk en in te zetten op leren en onderwijs? Laat dan van je horen. We staan altijd open voor een goed gesprek en mogelijkheden om samen te werken aan wat misschien wel hét zorgvraagstuk van deze tijd is.

Als je dit interessant vond, dan waarschijnlijk ook: