Ontmoeting en gesprek hard nodig in ‘slechtste wijk van Nederland’

Fouad Lakbir

Maker: Kennisland

Rechten:

Download

Een terugblik op Out of Office #31 op 29 januari 2020 in New Metropolis, Amsterdam.

De Kolenkitbuurt in Amsterdam-West stond jarenlang bekend als ‘de slechtste wijk van Nederland’. Nu is de buurt haast onherkenbaar. Sociale huurwoningen werden gesloopt en er kwam luxe nieuwbouw voor terug. In 2002 maakte Felix Rottenberg een documentairereeks over de Akbarstraat in de Kolenkitbuurt. Bijna twintig jaar later keerde hij terug en maakte samen met regisseur Gülsah Dogan het tweeluik ‘Terug naar de Akbarstraat’.++DocumentaireBekijk de docu via NPOstart. Tijdens de Out of Office op 29 januari in New Metropolis gingen we in de wijk zelf in gesprek over de volgende vragen: Wat doet stedelijke vernieuwing met een van oudsher multiculturele, Amsterdamse arbeidersbuurt? Wanneer kunnen we spreken van geslaagde integratie? Wat leert de Kolenkitbuurt ons over veranderingen in de wijk en hoe kunnen bewoners, gemeente, woningbouwcorporaties en andere betrokkenen nog beter samen werken aan vernieuwing van de buurt? 

Gespreksleider is Fouad Lakbir, verhalenverteller en oprichter van Shokkin’ Group Netherlands++Shokkin’ GroupDe stichting Shokkin’ Group Netherlands stimuleert de persoonlijke én maatschappelijke ontwikkeling van jongeren. Op lokaal niveau doen ze dit door verschillende groepen met behulp van storytelling en fotografie te verbinden. Daarnaast organiseren zij internationale uitwisselingsprojecten. . Hij is opgegroeid in de Kolenkitbuurt, dus heeft de wijk van dichtbij zien veranderen. Hij herinnert zich nog dat de buurt twintig jaar geleden een feest gaf toen duidelijk werd dat de woningen vernieuwd gingen worden. Later werd het toch een teleurstelling, omdat veel mensen weggingen en de identiteit, de typische sfeer en zelfs de geur van de buurt veranderden.De vernieuwing van woningen werd een teleurstelling, omdat veel mensen weggingen en de identiteit, de typische sfeer en zelfs de geur van de buurt veranderden. Zijn moeder heeft nu veel minder contact met buurtbewoners dan vroeger. Fouad kijkt met gemengde gevoelens naar de ontwikkelingen: “Het is goed dat de buurt vernieuwd is, maar het is jammer dat niet iedereen daarvan geprofiteerd heeft en dat er zo weinig contact is tussen de oude en nieuwe bewoners.” 

Praat met elkaar

André Hammersma, die ook in de documentaire terugkomt, schetst zijn (werkzame) leven in de Kolenkitbuurt. Hij was eigenaar van een fotozaak die ook een ontmoetingsplek voor de buurt was. Allerlei mensen kwamen langs voor een praatje of voor hulp bij moeilijke brieven van de gemeente“Het is goed dat de buurt vernieuwd is, maar het is jammer dat niet iedereen daarvan geprofiteerd heeft en dat er zo weinig contact is tussen de oude en nieuwe bewoners.”  of de belastingdienst. Hij heeft altijd geprobeerd om de fotozaak een winkel voor iedereen uit de buurt te laten zijn, bijvoorbeeld door het aannemen van jongens met een Marokkaanse achtergrond. Hij vertelt dat de documentaires van 2002 en nu laten zien hoe hij als mens is veranderd. Hij is niet alleen ouder geworden, maar ook zijn denken is geëvolueerd. Een voorbeeld daarvan is dat hij het in 2002 nog als een teken van mislukte integratie beschouwde dat er geen buurtbewoners met een migratieachtergrond bij de klaverjasclub kwamen. Dat was misschien iets te simpel gedacht, vindt hij nu, maar hij is er nog steeds van overtuigd dat het belangrijk is om plekken in de buurt te hebben waar je elkaar kunt ontmoeten. Andrés boodschap: “Praat met elkaar, want dat zorgt voor wederzijds begrip. Je moet dat niet forceren, want dan creëer je anti-gevoelens.” 

We hebben meer speeltuinen voor volwassenen nodig

Iemand uit het publiek vindt eenDe dochter (19) van iemand uit het publiek, vierde generatie met een migratieachtergrond, voelt zich nog steeds weleens een buitenstaander, alsof ze er niet helemaal bij hoort. Wat dat betreft lijkt er in de afgelopen jaren weinig te zijn veranderd. van de sleutelscènes uit de documentaire dat een voetbalcoach uit de Kolenkitbuurt zich boos maakt over het verwijt dat hij onvoldoende geïntegreerd zou zijn. “Ik heb werk, ik betaal belasting, ik geef voetbaltraining, [..] wat moet ik nog meer doen? Kerst vieren? Heb ik ook gedaan.” Dit typeert voor haar de gevoelens van veel mensen. Haar eigen dochter (19), vierde generatie met een migratieachtergrond, voelt zich nog steeds weleens een buitenstaander, alsof ze er niet helemaal bij hoort. Wat dat betreft lijkt er in de afgelopen jaren weinig te zijn veranderd. Iemand anders uit de zaal zegt juist hoopvol te zijn: “Als ik in de speeltuin bij ons in de buurt kom, zie ik alle kinderen van alle achtergronden door elkaar en met elkaar spelen. Dus dat is voor de volgende generatie compleet normaal.” Waarop iemand anders reageert: “We hebben meer speeltuinen voor volwassenen nodig.” We concluderen gezamenlijk dat integratie niet betekent dat mensen zich aan moeten passen aan een dominante cultuur, maar dat het betekent dat we juist interesse tonen in elkaar, van elkaar leren en de mooie dingen van elkaar overnemen. Dit betekent overigens niet dat iedereen altijd alles met iedereen samen moet doen.We concluderen gezamenlijk dat integratie niet betekent dat mensen zich aan moeten passen aan een dominante cultuur, maar dat het betekent dat we juist interesse tonen in elkaar, van elkaar leren en de mooie dingen van elkaar overnemen. 

Luister naar wat bewoners nodig hebben

Eline Hansen doet vanuit de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar participatie in de Kolenkitbuurt. Zij ziet dat de vele veranderingen in de buurt niet voor iedereen een verbetering zijn. Daarom vindt ze het belangrijk dat buurtbewoners meer zeggenschap krijgen over de inrichting van de buurt. Maar de mogelijkheden om mee te doen zijn beperkt en er zijn een aantal ‘drempels’. Zo zijn er simpelweg te weinig plekken in de buurt waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en een bijdrage kunnen leveren aan de buurt. Een voorbeeld is de markt in Bos en Lommer die een belangrijke sociaal-culturele functie heeft, maar nu toch dreigt te verdwijnen++De marktStadsdeel West heeft bekendgemaakt dat het de markt op het Bos en Lommerplein in Amsterdam per 1 juli 2021 wil opheffen.. Ook de onzekerheid waar veel mensen in leven, door financiële, sociale of andere problemen, is een belangrijke drempel. Als je vooral bezig bent met overleven, is het moeilijk om je stem te laten horen of deel te nemen.Als je vooral bezig bent met overleven, is het moeilijk om je stem te laten horen of deel te nemen.

Woonflat Rhapsody in aanbouw

De woonflat ‘Rhapsody’ met veel dure koop- en huurwoningen die in de Kolenkitbuurt is gebouwd, is een voorbeeld van een gebouw waarvan je je kunt afvragen of het wel aansluit bij wat de buurtbewoners nodig hebben. Eline pleit daarom bij stedelijke vernieuwing voor minder top-down besluiten en meer gesprek tussen bewoners, woningbouwverenigingen en gemeente, zodat zij samen vorm geven aan de ontwikkeling van de wijk. 

Wees zuinig op de publieke ruimte

Roel Schoenmakers is oprichter van Cascoland, een netwerk dat sinds 2010 actief is in de Kolenkitbuurt, vaak in opdracht van de gemeente. Ze doen allerlei creatieve interventies ter verbetering van de leefbaarheid in de buurt, samen met de buurtbewoners. Roels beeld van de Kolenkitbuurt was in het begin ook gevormd door de titel ‘slechtste wijk van Nederland’. Maar toen hij met buurtbewoners ging praten, veranderde dat snel. De ‘Kolenkitters’ bleken heel gastvrij, vriendelijk en zorgzaam te zijn. Deze eigenschappen vormen de basis voor verschillende tijdelijke en permanente creatieve projectenDe ‘Kolenkitters’ blijken heel gastvrij, vriendelijk en zorgzaam te zijn. Deze eigenschappen vormen de basis voor verschillende tijdelijke en permanente creatieve projecten., zoals een buurtplantsoen, de kolenkitkas en het mobiele logeerhuis. Roel onderstreept het belang van publieke ontmoetingsplekken en heeft zich hier in de afgelopen jaren sterk voor gemaakt. Op basis van zijn ervaringen in de Kolenkitbuurt, deelt hij een aantal lessen: 

“In de snel groeiende en verdichtende buurten in Amsterdam is het belangrijk om niet alle plekken te verkopen aan private partijen, maar juist zuinig te zijn op onze publieke ruimte, zoals groenstroken, waar activiteiten plaats kunnen vinden en waar ontmoetingsplekken voor en door de buurt kunnen ontstaan. Daarnaast is het juist in deze buurten belangrijk om te werken aan talentontwikkeling en het versterken van de lokale economie: stel winkelpanden beschikbaar voor buurtbewoners en geef buurtbewoners de ruimte om te (leren) ondernemen.” 

Roel Schoenmakers

Roel Schoenmakers van Cascoland

Maker: Kennisland

Rechten:

Download

Uit alle verhalen wordt het belang van ontmoeting en gesprek heel duidelijk. Voor integratie, om op een fijne manier samen te leven en voor de sociale cohesie in de buurt.Het belang van ontmoeting en gesprek wordt heel duidelijk. Voor integratie, om op een fijne manier samen te leven en voor de sociale cohesie in de buurt. Toch heeft de vernieuwing van de Kolenkitbuurt er helaas toe geleid dat belangrijke ontmoetingsplekken zijn verdwenen en met de sloop van woningen is ook een deel van de sociale infrastructuur gesloopt. Dat moet echt anders in de toekomst.

Een wijk waar iedereen zich thuis voelt

Aan het eind van de avond deelt Nabila Bouabbouz, manager gebiedsontwikkeling Nieuw-West bij de gemeente Amsterdam, haar droom voor de toekomst van de wijk: “Een gemengde wijk waar geen dominante cultuur is, maar iedereen zich thuis voelt en op een fijne manier samenleeft.” Om dit te bereiken, willen we bij sloop en nieuwbouw niet dezelfde hoeveelheid woningen terugbouwen, maar juist verdichten++Stedelijke verdichtingIn Nederland worden als oplossing voor de woningnood steeds meer gebouwen aan bestaande steden toegevoegd. Veel mensen willen in de stad wonen en compacte steden hebben een hoog voorzieningenniveau. Tegelijkertijd maken maken mensen zich zorgen over het gebrek aan groen en publieke ruimte in de verdichtende stad. Lees meer en woningen toevoegen aan de buurt. Daarmee maken we ruimte voor nieuwe bewoners, maar wordt er tegelijkertijd vernieuwd voor de bestaande bewoners en proberen we ervoor te zorgen dat ook de jongeren uit de wijk hier kunnen blijven wonen. Uit het publiek komt de vraag of het huidige beleid van de gemeente nu wel aansluit bij deze wens. Zo kunnen bewoners die tijdelijk verhuizen vanwege een renovatie vaak niet terugkeren omdat de huur flink omhoog gaat. En dan heb je nog de belangen van projectontwikkelaars en andere partijen. Blijft er wel genoeg ruimte over voor ontmoeting als er veel woningen worden bijgebouwd? Nabila Bouabbouz: “De gemeente doet er met onder andere de gebiedsteams alles aan om de wensen van de bestaande bewoners mee te nemen. Als jullie ideeën hebben, staan we daar zeker voor open!” 

Deze bijzondere editie van de Out of Office organiseerden we in samenwerking met Impact Makers, De Familie Film en TV en Pakhuis de Zwijger.

Op de hoogte blijven

Wil je voortaan een seintje krijgen als er weer een Out of Office aankomt? Meld je dan hieronder aan. Je kunt je dan meteen inschrijven op de KL Update, de vernieuwde nieuwsbrief van Kennisland die op veler verzoek terug van weggeweest is. Laat je inspireren door onze projecten, publicaties, opiniestukken en events! Laat je inspireren door onze projecten, publicaties, opiniestukken en events! We sturen je maximaal eens per week een update met een paar interessante posts en als we niks te melden hebben die week, sturen we je ook niks. Want je hebt het al druk genoeg. Je kunt zelf aangeven welke van onze thema’s je wilt volgen. Meld je hieronder aan:

• Betrokken KL'ers
• Dave van Loon dl@kl.nl
• Wieteke Vrouwe wv@kl.nl