Terugblik Out of Office #13 ‘Nieuwe stedelijke crisis?’

Door het succes van vele grote steden is de afgelopen jaren de druk op de woningmarkt toegenomen. Wonen in de stad is fors duurder geworden en de ongelijkheid groeide. Op 29 september gingen wij over deze onderwerpen in gesprek en stelden we de vraag of een nieuwe stedelijke crisis zich opdringt.

Betrokken KL'ers
Koko Herder
Judith Blijden

header_img — Myrthe Baaij van Academie van de Stad vindt dat er te weinig aandacht is voor differentiatie in de woonconcepten.

11 oktober 2017

Wat gebeurt er met een stad als deze niet meer toegankelijk is voor iedereen? Welke aanpak is gewenst? En welke rol is weggelegd voor de gemeente, woningcorporaties, ontwikkelaars en burgers in het bewaken van de toegankelijkheid van de stad? Met deze vragen in ons achterhoofd beginnen we onder muzikale begeleiding van de Jonathan Dafgård Quartet Band aan de dertiende Out of Office: ‘Nieuwe stedelijke Crisis?’.

Simon Franke van Trancity trapt de avond af met Richard Florida. Waar Florida in zijn eerste boek bepleitte dat het aantrekken van de creatieve klasse de weg was naar succes en economische voorspoed, komt hij hier in zijn tweede boek op terug. De opkomst van de creatieve klasse leidt niet alleen tot succes, maar ook tot ongewenste neveneffecten. Franke stelt dat de overgang naar een creatieve economie veel gevolgen heeft voor de stad. Een van de ongewenste gevolgen is segregatie. In Amsterdam zien we dat de middenklasse door de stijgende prijzen steeds meer uit de stad wordt verdrongen. De mogelijkheid tot ontmoeting met mensen buiten de eigen groep is afgenomen. De segregatie tussen verschillende klassen is volgens Franke onwenselijk en op lange termijn onhoudbaar.

Deze spanning is ook geprobeerd terug te brengen in de stoelopstelling van de avond. Speciaal voor de Out of Office pleegde kunstenaar Eline Janssen van The One Day Collective++The One Day CollectiveThe One Day Collective is een tijdelijk kunstcollectief dat één dag bestaat. Steeds wisselende kunstenaars creëeren samen in een tijdsbestek van twaalf uur een kunstwerk om te presenteren aan het publiek. in samenwerking met Floris van Driel een conceptuele interventie. De stoelen staan opgesteld als een miniatuurweergave van de stad, met hoogteverschillen tussen arm en rijkDe opkomst van de creatieve klasse leidt niet alleen tot succes, maar ook tot ongewenste neveneffecten..

Kunstwerk dat The One Day Collective speciaal voor Out of Office #13 creëerde.

“We zijn een behoorlijk homogene groep. Daarom wilden we de groep ongelijk verdelen zodat je de spanning voelt.” – Eline Janssen

Bij het tegengaan van segregatie, zouden publieke ruimtes++De rol van publieke ruimtes Lees meer over hoe volgens Simon Franke publieke ruimtes een rol spelen bij ontmoeting en uitwisseling en segregatie kan tegengaan. volgens Franke een grote rol kunnen spelen. Echter vanwege economisch rendement verdwijnen steeds meer gebouwen met een openbare, publieke functie.

“We laten gebeuren dat economisch rendement het openbareruimtebeeld bepaalt en kijken veel te weinig naar de sociaal-culturele opbrengst van de ruimte.” – Simon Franke

Volgens Franke is de openbare ruimte op dit moment in handen van de mensen met voldoende geld en niet in handen van de mensen die hem gebruiken. Hij stelt dat publieke ruimte beschikbaar moet worden gesteld voor de middenklasse. Die ruimte kan zitten in nieuwe woonconcepten, politieke pressie en zelforganisatie, maar dan wel vanuit een maatschappelijk perspectief en niet vanuit een economisch belang.

Publieke ruimte moet beschikbaar worden gesteld voor de middenklasse vanuit een maatschappelijk perspectief en niet vanuit een economisch belang.

Simon Franke aan het woord. — Simon Franke vertelt over de ongewenste neveneffecten van de opkomst van de creatieve klasse.

Uit het publiek komt de vraag:

“De mensen met middeninkomens zijn allang vertrokken uit de stad, moeten we het niet aantrekkelijker maken voor hen? Moet er niet gewoon een nieuwe krachtige kraakbeweging komen die zorgt voor herverdeling?”

Franke zegt in zulke burgerbewegingen te geloven. Volgens hem moet hier nog wel politieke pressie aan worden toegevoegd. Hij sluit af met het voorstel gezamenlijk na te denken over hoe die politieke druk opgestart kan worden.

Wonen als on-demand product

Het valt ook Joop de Boer van Pop-Up City op dat de overgang naar de creatieve economie veel heeft veranderd. Met Pop-Up City deed hij onderzoek naar de toekomst van wonen in de stad en hij ontdekte twee trends. Allereerst zag hij een opkomst van een generatie die niet gebonden is aan een plek en behoefte heeft aan meer flexibiliteit. Tegelijkertijd trekken mensen massaal naar de stad waardoor de druk op de woningmarkt steeds groter wordt. Verschillende ontwikkelaars bedenken slimme woonoplossingen om op deze toenemende woningdruk in te haken. Verschillende ontwikkelaars bedenken slimme woonoplossingen om op de toenemende woningdruk in te haken. De Boer toont ons enkele voorbeelden hiervan. Zo maken we kennis met The Collective, een co-living-woonconcept in Londen. De privé-ruimtes binnen dit woonconcept zijn klein maar daartegenover staan veel gedeelde faciliteiten en een ‘hip’ design. Het is zoals The Collective het zelf formuleert: a new way to live, work, and play. Het woonconcept is vooral gericht op mensen die nieuw in de stad komen wonen.

Joop de Boer vertelt over de opkomende generatie die niet gebonden is aan een plek en behoefte heeft aan flexibiliteit.

Ook dichter bij huis vinden we nieuwe woonoplossingen. Op de Weesperstraat in Amsterdam is Zoku opgezet. Zoku is gericht op mensen die veel reizen. In dit gebouw wonen zowel long stayers als short stayers samen. De inrichting van het gebouw met een huiskamer in plaats van een lobby moet ervoor zorgen dat bewoners zich meteen thuisvoelen. Zo ben je home-away-from-home. De inrichting van het gebouw met een huiskamer in plaats van een lobby moet ervoor zorgen dat bewoners zich meteen thuisvoelen. Zo ben je home-away-from-home. Bij deze woonconcepten staat design centraal en zijn bewoners geen huurders, maar ‘members’.

“Wonen is een on-demand product geworden, een product van een ‘totaal leefproject’.” – Joop de Boer

De Boer concludeert dat op dit moment in Nederland vooral een forse koopmarkt en veel sociale huur is. Er is echter ook een groep mensen die vraagt om een flexibele markt. Dit aanbod is nu nog erg laag, maar De Boer verwacht dat het aanbod van deze woonvorm de komende tijd zal stijgen. Uit het publiek komt de vraag of dit echt de wens van burgers is of dat dit meer een gebrek aan beter is?

“Dit zijn eigenlijk allemaal ‘oplossingen’ voor de mensen met een hoog inkomen.”

De Boer reageert door aan te geven dat er veel mensen zijn die (voor een kortere periode) op zoek zijn naar collectieve woonvormen. Het kan bijvoorbeeld best eenzaam zijn om in een grote stad te gaan wonen, een collectieve woonvorm kan dan uitkomst bieden. Deze woonconcepten kunnen ook geschikt zijn voor mensen die veel werken en reizen. Myrthe Baaij van Academie van de Stad vindt dit problematisch. In deze concepten is namelijk weinig aandacht voor differentiatie.

“In dit toekomstbeeld gaat het alleen maar om rijke mensen. Om dit te voorkomen, moeten we ook aan de kapper bij ons om de hoek vragen: ‘Wat heeft u nodig?’ Deze woonconcepten zijn geen oplossing voor alle mensen in deze stad.” – Joël Beresford

De Boer voegt hieraan toe dat deze woonconcepten voor de stad Amsterdam zorgen voor een grotere toegankelijkheid, doordat meer woningen op een kleiner oppervlak worden gebouwd. Daartegenover staat dat het de gentrificatie++GentrificatieGentrificatie is een proces van opwaardering van een buurt op sociaal, cultureel en economisch gebied. Dit trekt kapitaalkrachtige nieuwe bewoners en daarmee gepaard worden lagere klassen uit de buurt verdreven. versterkt. Zo dragen deze concepten bij aan het ontstaan van nieuwe micro-community’s, wat de segregatie weer versterkt.

Afsluitend kan gesteld worden dat de aantrekking van de creatieve klasse door stedelijk beleid zorgt voor een stijgende woondruk op de stad. De stad is niet meer voor iedereen toegankelijk.De stad is niet meer voor iedereen toegankelijk. Microwoningen zorgen voor een grotere toegankelijkheid van de stad, maar zijn niet voor iedereen beschikbaar. Dit versterkt de segregatie, omdat hoogopgeleide kenniswerkers die in deze microwoningen wonen steeds minder in contact komen met buurtbewoners. Deze collectieve plekken staan haaks op de de openbare ruimtes die volgens Simon Franke de segregatie tegengaan. Om deze plekken terug te brengen in de stad zullen we ons er samen hard voor moeten maken. Misschien toch maar kraken?

Check alle foto’s van Out of Office #13 ‘Nieuwe stedelijke crisis?’ hier: