Terugblik Out of Office #32 ‘Vernieuwing in de zorg in tijden van crisis’
Tijdens Out of Office #32 gingen we, voor het eerst online, met elkaar in gesprek over fijn ouder worden. Zorgpioniers deelden hun ervaringen en we discussieerden over wat we belangrijk vinden als we oud zijn in virtuele breakout-rooms. Het enthousiasme van de pioniers werkte aanstekelijk. Het resultaat was een middag vol uitwisseling van inspirerende verhalen, innovatieve ideeën en interessante inzichten.
- Betrokken KL'ers
- Ferry Nagel fn@kl.nl
- Suzanne van der Geest
- Fien Hebly
We staan voor grote uitdagingen in de ouderen- en verpleegzorg. We worden steeds ouder en het aantal ouderen neemt toe. Dit brengt nieuwe zorgbehoeften met zich mee. Met het project Leven Lang Leven++Leven Lang LevenEen landelijk programma geïnitieerd om een positieve beweging in gang te zetten rondom fijn oud worden. Met een landelijke challenge riepen we iedereen op om innovatieve ideeën voor onze oude dag en de verpleegzorg in te zenden. De geselecteerde plannen zullen verder uitgewerkt worden in een pioniersprogramma georganiseerd door Kennisland. werken we aan innovatieve ideeën en toekomstscenario’s voor fijn oud worden. Tijdens de Leven Lang Leven-challenge, waarin we iedereen opriepen om hun vernieuwende idee in te sturen, kwamen belangrijke thema’s naar voren zoals sociaal contact, betrokken blijven en medemenselijkheid. Deze en andere thema’s rondom oud worden kwamen ook ter sprake tijdens deze Out of Office.
Ouder worden is iets van ons allemaal
Een belangrijke boodschap kwam al snel naar voren toen gevraagd werd of de jongste en oudste in de virtuele zaal wilden beschrijven wat voor hen fijn oud worden“Ouder worden is iets van ons allemaal en wat je belangrijk vindt in het leven verandert in de kern niet zoveel als je ouder wordt.” betekent:
“Ouder worden is iets van ons allemaal en wat je belangrijk vindt in het leven verandert in de kern niet zoveel als je ouder wordt.”
Zowel de jongste (25 jaar) als de oudste deelnemer++Hans CrétonHij is de oudste deelnemer van deze Out of Office, maar ook jurylid en ambassadeur voor Leven Lang Leven. Hij vindt: “We moeten ouderen vaker vragen wat ze later willen worden.” Lees verder (84 jaar) hechtte veel waarde aan verbondenheid met familie en vrienden, en met de samenleving. Het viel hen op dat maar weinig mensen nadenken over hoe je oud wil worden. Terwijl iedereen er mee te maken heeft. Het is iets wat bij het leven en bij alle leeftijden hoort, of zou moeten horen. Oud worden hoort bij het leven en bij alle leeftijden, of zou moeten horen.
“Waarom anticiperen we niet echt op ouder worden en laten we het vaak maar over ons heen komen?”
– Deelnemer
De corona-pandemie lijkt wat dat betreft toch iets positiefs teweeg te hebben gebracht: de nieuwsberichten over de situaties op de IC’s en in de verpleeghuizen sporen ons aan om na te denken over hoe je zelf oud wil worden, of je nu twintig bent of zeventig.
Verbinding, ertoe doen en nieuwsgierigheid
Hoe je invulling wil geven aan je oude dag is natuurlijk persoonlijk. Toch kwamen enkele thema’s steeds duidelijk naar voren. Vaak genoemd werd samenzijn met familie, vrienden en buren. Dat je van betekenis bent voor een ander, maar ook andersom. Die wederkerigheid werd als belangrijk ervaren. Naast de verbinding met dierbaren werd ook de verbinding met de samenleving genoemd.
“Ik wil graag het idee hebben dat ik er nog toe doe en nog gezien word, dat ik niet overbodig ben.”
– Deelnemer
Het gesprek ging al snel over de plek die ouderen in de samenleving innemen en de invloed daarvan op het ouder worden. Ouderen worden al snel afgeschreven en verliezen zo de verbinding met de samenleving. Deelnemers pleitten voor het ontwerpen van nieuwe creatieve vormen voor hoe ouderen een actieve rol in de samenleving kunnen blijven spelen.Deelnemers pleitten voor het ontwerpen van nieuwe creatieve vormen voor hoe ouderen een actieve rol in de samenleving kunnen blijven spelen. Zij hebben vaak zoveel kennis en ervaring, maar als je als 65-plusser gaat solliciteren word je met de nek aangekeken. Dit is de verantwoordelijkheid van de hele samenleving. Als we ouder worden in een positiever licht zetten en zorgen voor meer mogelijkheden om te blijven participeren, dan gaan mensen inzien dat ze nog van alles kunnen en willen doen. Dit is ook ieders eigen verantwoordelijkheid. Ga niet achter de geraniums zitten, maar ga op zoek naar wat jou enthousiast maakt. Neem de regie zoveel mogelijk in eigen handen en blijf nieuwsgierig.
We vroegen de deelnemers wat zij van de volgende stelling vonden: ‘Ouderenzorg moet leven toevoegen aan de dagen in plaats van dagen aan het leven.’ Veel deelnemers waren het hiermee eens maar zagen het in de praktijk nog niet altijd terug. Wetenschapper en kunstenaar Martijn van Oorschot++Martijn van OorschotHij is een van de initiatiefnemers van de website Elderly of the world, waarop onderzoekers verhalen over ouder worden verzamelen van overal op de wereld. was het niet helemaal eens met het woord ‘moeten’ in de stelling. Moet je altijd wel ouderenzorg leveren? Tijdens zijn jarenlange onderzoek naar ouderenzorg sprak hij veel ouderen die er eigenlijk geen zin meer in hebben, Oblomovs noemt hij ze. “Moet je zulke ouderen dwingen te leven?”
Niet voor ouderen maar met ouderen
We bespraken tijdens deze Out of Office ook hoe het ervoor staat met de ouderenzorg in Nederland. Veel zorgprofessionals doen hun werk vol passie. Iets wat de corona-pandemie alleen nog maar duidelijker maakte. Maar er zijn ook dingen die beter kunnen. Zo wordt er nog vaak voor ouderen gedacht in plaats van met. Dit zorgt ervoor dat beleid of interventies in de praktijk slechter werken dan op papier.Beleid of interventies werken in de praktijk slechter dan op papier omdat ouderen niet betrokken worden. Ouderen worden nog vaak als de ander gezien. In dat opzicht kunnen we nog veel leren van landen waar ouderen op een voetstuk worden gedragen.
Mantelzorger heeft meer handvatten nodig
Zorgpionier Titiaan Zwart koppelt met Mantelaar zorgstudenten aan ouderen voor zorg en gezelschap. Hij zag als psycholoog hoe zorg te veel vanuit een financieel systeem gestuurd werd en te weinig vanuit de cliënt. Het gevolg: onnodige zorg én zorg die niet geleverd kon worden op de plekken waar het het hardst nodig was. Met Mantelaar hoopt hij meer vraaggestuurde zorg te leveren. Ook hoopt hij zo mantelzorgers te ontlasten. Mantelzorgers zijn namelijk vaak overbelast en dit probleem lijkt alleen maar groter te worden.
We worden ouder, krijgen steeds complexere zorgvragen en er wordt van ons verwacht dat we langer op ons eigen netwerk steunen. Bas, Een mantelzorger uit de zaal vertelde over zijn ervaringen met zorgen voor zijn moeder. Hoe het nog behoorlijk lastig kan zijn om de juiste hulp te vinden. Hij ondervindt een informatiedrempel: welke hulp er is en waar hij die kan vinden is niet duidelijk.Er is een informatiedrempel voor mantelzorgers: welke hulp er is en waar je die kan vinden is niet duidelijk. Titiaan wijst hem op het bestaan van ‘mantelzorgmakelaars’, een term die Bas zelf nog niet was tegengekomen. Dit laat zien dat alleen al het gebruikte jargon voor gebrekkige informatievoorziening kan zorgen.
Titiaan merkt dat mantelzorgers vaak pas laat aan de bel trekken als ze in de problemen komen. Hij merkt dat veel mensen zich schamen om hulp te zoeken.
“Het is de normaalste zaak van de wereld om je kinderen naar de kinderdagopvang te brengen, maar hulp zoeken voor je partner, vader of moeder, dat vinden mensen moeilijk. Waarom is dat zo? Het lijkt wel alsof het geassocieerd wordt met hoeveel je voor iemand over hebt.”
Titiaan merkt dat mantelzorgers die hij via Mantelaar ontmoet vaak met veel vragen zitten. Hij is daarom bezig met het opzetten van een platform dat mantelzorgers wegwijs maakt in het doolhof van vragen rond het geven en uitlenen van mantelzorg.
Maar hoe gaat dat in tijden van corona?
Een andere mantelzorger én zorgpionier in de zaal is Moniek van Daal. Zij richtte Club Goud op waarmee ze samen met vrijwilligers ouderen bijzondere activiteiten aanbiedt zodat ze zich zo lang mogelijk onderdeel van de samenleving blijven voelen. Zelf geeft ze wekelijks mantelzorg aan Wim, maar toen ze hoorde dat je in deze periode eigenlijk zo min mogelijk langs moet gaan“Het hart wordt niet dement, alleen het hoofd.”, vroeg ze zich af hoe zij en de vrijwilligers van Club Goud zich konden blijven inzetten voor ouderen. Zo ontstond al snel het idee om buitenconcerten te organiseren bij verpleeghuizen. Ondertussen hebben zij daar al 14.000 mensen laten genieten van live muziek.
“Muziek is iets waar mensen heel lang van blijven genieten. Het hart wordt immers niet dement, alleen het hoofd. Soms zijn de ogen nog open, maar zit er bijna niks meer achter. Als je dan muziek laat horen, zie je toch een glinstering in de ogen oplichten. Dat is waarvoor ik het doe.”
Als deelnemer van het pioniersprogramma van Leven Lang Leven met haar idee ‘De Vrijwilligerscentrale’ gaf Moniek nog een tip voor het transformeren van een idee naar een uitvoerbaar plan: zoek de juiste mensen om je heen. Ben jij iemand die houdt van beginnen maar minder goed is in afmaken? Omring je dan met mensen die knopen door kunnen hakken. Daarnaast is het altijd belangrijk om over de lange termijn na te denken. Bedenk al vanaf het begin hoe je je idee ‘in the picture’ houdt, ook na de eerste golf van aandacht.
Inmiddels zijn alle deelnemers voor het pioniersprogramma++PioniersBekijk hier alle deelnemers van het pioniersprogramma. van Leven Lang Leven geselecteerd. Maar je kunt nog steeds ideeën aandragen voor een fijne oude dag via www.levenlangleven.nu. De beste ideeën delen we en wie weet kunnen we je verbinden aan andere zorgpioniers.
Wil je voortaan een seintje krijgen als er weer een Out of Office aankomt? Meld je dan hieronder aan. Je kunt je dan meteen inschrijven op de KL Update, de vernieuwde nieuwsbrief van Kennisland die op veler verzoek terug van weggeweest is. Laat je inspireren door onze projecten, publicaties, opiniestukken en events! We sturen je maximaal eens per week een update met een paar interessante posts en als we niks te melden hebben die week, sturen we je ook niks. Want je hebt het al druk genoeg. Je kunt zelf aangeven welke van onze thema’s je wilt volgen. Meld je hieronder aan:
- Betrokken KL'ers
- Ferry Nagel fn@kl.nl
- Suzanne van der Geest sg@kl.nl
- Fien Hebly fh@kl.nl
