Het glazen plafond doorbreken voor creatieve oplossingen

Een creatieve aanpak voor complexe maatschappelijke vraagstukken

Maker: Kennisland

Rechten:

Download publicatie

Creatieve oplossingen voor complexe sociale vraagstukken++Sociale innovatieHet gaat hier niet om technologische vernieuwingen die vaak gemakkelijker tot brede implementatie leiden wanneer ze bewezen effectief zijn. kunnen nieuwe impulsen geven aan overheden, publieke instellingen en professionals om hun strategieën en handelingsperspectieven uit te breiden. In allerlei mogelijke samenwerkingen tussen overheid, bedrijfsleven en de creatieve industrie wordt nagedacht over hoe ‘het anders kan’ bij ingewikkelde problemen zoals seksuele uitbuiting, eenzaamheid, verslaving, schuldenproblematiek of discriminatie++VoorbeeldenEen voorbeeld hiervan is de challenge No minor Thing die OMspaces georganiseerd heeft in samenwerking met What Design Can Do en het ministerie van Justitie en Veiligheid. In deze challenge bedachten creatieve bureaus en ontwerpteams nieuwe oplossingen ter voorkoming en bestrijding van seksuele uitbuiting van kinderen. Een ander voorbeeld is de MONNIEapp, een app voor jongeren met schulden, die is doorontwikkeld binnen het project IDOLS*.. Veel initiatieven ontstaan vanuit de creatieve sector zelf, maar er zijn ook projecten die ontstaan vanuit probleemeigenaren binnen de publieke sector, vanuit ontwikkelingsfondsen of challenges. Deze projecten leiden tot vernieuwende oplossingen, maar ook tot nieuwe kennis en inzichten over manieren van werken die de kans op succes van de innovaties vergroten.

Toch leiden deze samenwerkingen vaak niet tot duurzame inzet van vernieuwende aanpakken. Een van de oorzaken hiervoor is dat er vaak alleen budget is gereserveerd voor de ontwikkeling van prototypes en niet voor duurzame implementatie en dat het eigenaarschap over de oplossingsrichtingen en nieuwe aanpakken ontbreekt. De aanpakken sneuvelen vaak zodra ze in het reguliere systeem moeten worden gebracht.Creatieve aanpakken sneuvelen vaak zodra ze in het reguliere systeem moeten worden gebracht. Er lijkt sprake te zijn van een ‘glazen plafond’ voor creatieve oplossingen die bewezen betekenis- en impactvol zijn.

Uit ons onderzoek, in het kader van het programma IDOLS*++IDOLS*Binnen dit programma werken verschillende consortia
aan innovatieve oplossingen
voor complexe vraagstukken en maatschappelijke uitdagingen.
, blijkt dat de meeste belemmeringen ontstaan bij het implementeren en opschalen van prototypes. We constateren dat er vooral middelen beschikbaar zijn voor het opstarten van nieuwe creatieve aanpakken, maar dat deze opdrogen op het moment dat ‘derden’ (die niet betrokken waren bij de opstart) de aanpakken moeten adopteren, financieren en verder brengen. De oorzaak hiervan is onder meer dat bij de bredere implementatie veel verschillende partijen om de tafel moeten en eigenaarschap moeten tonen, door financiering en door aanpakken op te nemen in bestaand beleid. 

Dat de publieke sector meestal uitgaat van een domein of discipline, terwijl het vernieuwende juist vaak zit in de samenwerking tussen domeinen, overheden, bedrijfstakken en disciplinesDe publieke sector gaat meestal uit van een domein of discipline, terwijl het vernieuwende juist vaak zit in de samenwerking tussen domeinen, overheden, bedrijfstakken en disciplines., maakt het extra complex. Creatieven denken vaak over domeinen, functies en sectoren heen en vanuit de eindgebruiker, terwijl het publieke domein nog altijd sterk sectoraal is georganiseerd en eindgebruikers niet als mede-eigenaar, maar als ‘consument of cliënt’ definieert. Een ander probleem is dat samenwerkende partijen niet altijd elkaars taal spreken en de meerwaarde van een creatieve aanpak niet altijd door iedereen wordt gezien. 

Bundel denk- en doekracht in een tussenruimte

Om deze belemmeringen te doorbreken pleiten we voor een zogenoemde tussenruimte waarin mensen uit de creatieve sector, het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheid samen gaan werken aan creatieve en vernieuwende initiatieven en oplossingsrichtingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken. Zo worden denk- en doekracht en budget gebundeld. In de tussenruimte staan vier uitgangspunten centraal:

• Samenwerkende partijen werken vanuit een common ground: een gezamenlijk narratief waarin de toegevoegde publieke waarde van creatieve aanpakken en de impact op maatschappelijke vraagstukken wordt geduid vanuit het belang van die verschillende partijen.
• Verschillende actoren vanuit overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en de creatieve sector zijn vertegenwoordigd. Ieders expertise en kennis wordt optimaal benut en kloven tussen disciplines, domeinen en agenda’s worden overbrugd.
• De samenwerkende partijen zorgen voor duurzame financiering om innovatietrajecten te realiseren. De financiering vanuit de tussenruimte stopt pas wanneer er een implementatieplan ligt dat uitzicht biedt op duurzame financiering en realisatie vanuit andere partijen.
• Er komt een lerende omgeving waar kennis en vaardigheden samenkomen, waar onderzoek plaatsvindt naar de impact van innovatieve aanpakken en methoden, en waar nieuwe methoden worden ontwikkeld.

In deze publicatie is het idee van een tussenruimte verder uitgewerkt. Uit ons onderzoek blijkt dat veel partijen de noodzaak en meerwaarde zien van een domein- en sectoroverstijgend lerend netwerk dat met duurzame financiële middelen en een creatieve en vernieuwende aanpak gaat werken aan oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken++Vernieuwende aanpakkenIn andere landen gebeurt het al. Denemarken had van 2002 tot 2018 het Mindlab dat werkte aan innovatieve oplossingen voor publieke vraagstukken en tegelijkertijd aan cultuurverandering van de overheid. Vinnova, in Zweden, is een government agency die valt onder het ministerie van Handel en innovatie. De agency helpt samenwerkende organisaties om op een innovatieve manier met maatschappelijke uitdagingen aan de slag te gaan.. We hopen met de uitkomsten en ideeën uit dit ontwerpend onderzoek iedereen te inspireren die de noodzaak voelt voor het doorbreken van het plafond voor creatieve oplossingen. 

Download de publicatie waarin de tussenruimte voor creatieve oplossingen is uitgewerkt.

Contactpersoon: Iselien Nabben in@kl.nl