Met deep listening op zoek naar kernwaarden rond ouder worden en zorg
Met ons project ‘A common challenge - Two different cultural perspectives’ onderzoeken we de ouderenzorg in Nederland en Turkije door middel van een dialoog. Onderzoekers, zorgprofessionals, ouderen en mantelzorgers komen maandelijks bij elkaar en buigen zich over prangende vragen, zoals: Wat heb je nodig om gelukkig en gezond oud te worden? Wie verleent de zorg voor ouderen in beide landen? En welke waarden liggen hieronder? Daar kwamen we achter met behulp van deep listening.
- Betrokken KL'ers
- Iselien Nabben in@kl.nl
- Sarai Zwinnen
Tijdens de tweede werkgroepsessie++DialoogKennisland en de Turkse Güven Foundation starten een lerende dialoog tussen Nederland en Turkije over hoe we als samenleving de toenemende vergrijzing en daarmee samenhangende zorg voor ouderen moeten organiseren. Lees meer wierpen we een blik naar binnen aan de hand van de deep listening-methode. Want de deelnemers kunnen allemaal wel iets vertellen over de ouderenzorg in Nederland, maar hoe zien ze hun eigen ouder worden eigenlijk? Dit resulteerde in een aantal persoonlijke en rijke verhalen die in essentie niet eens zoveel van elkaar verschilden.
Deep listening
Deze dialoog wordt vooral interessant in de uitwisseling tussen Nederland en Turkije. Maar het is ook belangrijk dat er voldoende aandacht wordt besteed aan het eigen perspectief. Op die manier stel je uiteindelijk de juiste vragen en ga je echt de diepte in met elkaar. Vandaar dat deze werkgroep met alleen Nederlandse experts was. We begonnen met een introductie in deep listening. Dit is een manier van luisteren om te leren en te begrijpen in plaats van te reageren. Hiervoor is het belangrijk dat er een veilige omgeving wordt gecreëerd, dat er een duidelijke, open en persoonlijke vraag wordt geformuleerd en dat alleen de verteller spreekt. De kracht van de techniek is dat de luisteraar op geen enkele manier reageert. Er wordt niet doorgevraagd, aangevuld of ook maar instemmend geknikt. Er kunnen stiltes vallen maar dat is oké. De verteller neemt de tijd en waar het in eerste instantie vaak bij een oppervlakkig antwoord blijft, wordt dit bijna altijd aangevuld door een stroom van ervaringen en gedachtes die veel meer zeggen dan het eerste antwoord.Het levert vaak een stroom van ervaringen en gedachtes op die veel meer zeggen dan het eerste antwoord.
Hoe erg is het om afhankelijk te worden?
De eerste vraag was: wat is je grootste zorg over jouw ‘ouder worden’?
“Ik ben er eigenlijk weinig mee bezig op persoonlijk vlak.”
– Juan
Hoewel iedereen een uniek verhaal had, kwamen er ook duidelijke thema’s naar voren. Een grote zorg was om eenzaam oud te worden of om regie te verliezen en afhankelijk te worden van anderen.
“Om hulp vragen vind ik moeilijk. Autonoom blijven is heel belangrijk.”
– Nina
Bij de terugkoppeling ontstond een discussie over hoe erg het is afhankelijk te worden van anderen. Er werd gesuggereerd dat deze angst samenhangt met persoonlijkheid. De één vindt dit nou eenmaal belangrijker dan de ander. Maar het hangt ook samen met je omgeving.
“Afhankelijk zijn is niet zo erg, maar wel in een Nederlandse zorgsetting waar de nadruk wordt gelegd op onafhankelijkheid.”
– Sarah
Fatos die lang voor haar Turkse vader in Nederland heeft ge(mantel)zorgd:
“In Turkije is ouderdom de fase waarin je mag ontvangen. Het is een andere manier van kijken. In Nederland moest ik me als mantelzorger soms bijna excuseren als ik iets voor mijn vader deed. Is dat zo erg? Wij leggen dat onszelf op.”
Maar wat als het echt niet meer gaat en je afhankelijk bent? In de zorg is er soms de neiging om dan maar gelijk alles over te nemen.Maar wat als het echt niet meer gaat en je afhankelijk bent? In de zorg is er soms de neiging om dan maar gelijk alles over te nemen. Terwijl bijvoorbeeld het zelf bepalen van hoe laat je je opstaat of het zelf bepalen van wat je ontbijt zo belangrijk is. Juist als je op bepaalde vlakken afhankelijk bent, is het extra belangrijk dat je wel regie houdt op de dingen die je nog wel kan. Misschien dat we van Turkije iets kunnen leren over hoe zij met afhankelijkheid omgaan.
Goede zorg is aandacht en empathie
Na de deep listening-oefening gingen we verder met elkaar in dialoog rond vragen zoals: ‘wat betekent goede zorg?’ Enkele reacties:
“Dat ik er mag zijn, ook met mijn ziekte.”
“Goede zorg is aandacht.”
“Loyaliteit.”
Goede zorg is dus niet alleen een handeling, maar nog belangrijker is misschien de manier waarop.Goede zorg is dus niet alleen een handeling, maar nog belangrijker is misschien de manier waarop. Goede zorg hangt samen met empathische en communicatieve vaardigheden. Eén van de deelnemers deelde een incident waarbij hij deze vaardigheden miste. Zijn vrouw kreeg een TIA en moest naar het ziekenhuis. Samen met zijn dochter zaten ze in de wachtruimte totdat de arts naar hun toekwam om een update te geven. Wat gebeurde er? De arts sprak alleen maar tegen zijn dochter en richtte zich op geen enkel moment in het gesprek tot hem. Een ongemakkelijke ervaring.
“Hij dacht waarschijnlijk: ach die man is al in de tachtig, die snapt het vast al niet meer.”
Verhalen van anderen doen je zelf laten nadenken
Na het delen van persoonlijke verhalen en het graven naar achterliggende normen en waarden, kwamen we tot de conclusie dat we eigenlijk niet zoveel van elkaar verschilden.
“Ik herkende ontzettend veel in het verhaal van de ander. Dat vind ik bijzonder.”
Luisteren naar anderen laat je ook nadenken over je eigen ideeën rond ouder worden en zorg.Luisteren naar anderen laat je ook nadenken over je eigen ideeën rond ouder worden en zorg. Iets, zo gaven enkele deelnemers toe, waar ze eigenlijk maar weinig over nadenken met betrekking tot zichzelf. Terwijl dat voor iedereen, jong en oud, erg waardevol is.
“Je denkt wel na over anderen maar betrekt het eigenlijk nooit op jezelf.”
In het nieuwe jaar gaan we in gesprek met onze Turkse collega’s. Herkennen zij zich in onze verhalen? Hoe kijken zij aan tegen afhankelijkheid? En wat betekent goede zorg voor hen?
Deel je graag jouw verhaal met betrekking tot jouw ouder worden of ervaringen met ouderenzorg? Of wil je op een andere manier bijdragen aan de dialoog? Stuur een mailtje naar Sarai Zwinnen via sz@kl.nl.
- Betrokken KL'ers
- Iselien Nabben in@kl.nl
- Sarai Zwinnen sz@kl.nl
