Terugblik Out of Office #17 ‘Leren van de praktijk: naar nieuw zorgonderwijs’

Het onderwijs speelt een belangrijke rol bij de vernieuwing van de steeds complexere ouderenzorg. Maar hoe vernieuwend is het zorgonderwijs zelf? Moeten we proberen de kloof tussen theorie en praktijk te dichten of kan het onderwijs juist bijdragen aan een nieuwe, andere manier van goed oud worden? En hoe zorg je voor waardevol onderwijs voor ‘doeners’ in de zorg? Out of Office #17 leverde naast boeiende gesprekken met experts, mantelzorgers en studenten ook nieuwe vraagstukken op.

header_img — Aanwezigen zoeken hun plekje tijdens de Out of Office.

9 maart 2018

Een prachtig gedekte tafel met hapjes is het decor van deze Out of Office. De avond is ingedeeld alsof het een menu betreft en iedereen wordt aangemoedigd zijn gedachten gedurende de avond op het papieren tafelkleed te schrijven. Nadat iedere deelnemer zijn eigen plek heeft gevonden wordt de avond gestart met een korte introductie van Kennislands Stéphanie en Joan.

De ouderenzorg verandert++Trends in ouderenzorgLees hier meer over trends in de ouderenzorg.. Mensen wonen langer thuis en komen alleen in een instelling terecht als er sprake is van een zeer complexe zorgbehoefte. Niet langer wordt de professional gezien als de enige bron van kennis en de behoeftes en mogelijkheden van mensen komen meer centraal te staan. Aanleiding dus tot heroriëntatie op de rol, kennis en vaardigheden van de zorgprofessional. Hoe voortvarend gaat het onderwijs hiermee aan de slag?

De praktijk naar de klas halen

Mieke Hollander (organisatieadviseur zorg en welzijn) legt uit dat de focus binnen het onderwijs op beperkingen en het enkelzijdig behandelen daarvan ligt, het welzijn van mensen en het werken in multidisciplinaire teams komt bijvoorbeeld veel minder aan bod. Volgens Mieke bestaat er momenteel dan ook een kloof tussen zorgonderwijs en de praktijk:

“Deze twee moeten nader tot elkaar komen, maar het water is te diep dus we moeten bruggen bouwen. Het is tijd voor radicale vernieuwing waarbij we het klassieke klaslokaal moeten vergeten, zorgonderwijs weer moeten gaan zien als een ambacht en het onderwijs in eigen handen moeten nemen zoals ook artsen altijd gedaan hebben.”

Een mooi voorbeeld van een nieuwe manier van onderwijs is de inbreng van ervaringsdeskundigen. Zo heeft oud-hoogleraar Henk Pagée++Henk PagéeBekijk hier hoe Henk een bijdrage levert aan het onderwijs. nu – zoals hij het zelf zegt – carrière gemaakt in de dementie. Ondanks de beperkingen die zijn dementie soms met zich meebrengt, is Henk van grote meerwaarde bij het lesgeven over dementie.

Deze aansluiting van het onderwijs bij de praktijk lijkt hoognodig, maar een van de aanwezige docenten merkt op dat die praktijk vaak helemaal niet zo geweldig isEen mooi voorbeeld van een nieuwe manier van onderwijs is de inbreng van ervaringsdeskundigen.: “de praktijk is soms knettergek en kan een eenzijdig beeld geven”. Waarop een ander vraagstuk zich aandient: moet het onderwijs hierin volgend zijn of leidend? Mieke benadrukt dat we het beste van beide werelden moeten gebruiken, maar dat regels en beroepsethiek, naast meer inbreng vanuit de praktijk, altijd noodzakelijk zullen blijven.

Ten slotte moet niet alleen het zorgonderwijs onder de loep genomen moet worden, maar ook de huidige werkomstandigheden in de zorg. Het heeft volgens Mieke immers geen zin om meer studenten beter op te leiden als zij uiteindelijk geen aantrekkelijke en uitdagende functie kunnen vinden. Een aantal aanwezige professionals vanuit het onderwijs beaamt dit. De nieuwe aanwas aan studenten moet bijvoorbeeld het personeelstekort gaan oplossen, maar veel van hen hebben moeite om hun opleiding af te ronden omdat er, ironisch genoeg, een tekort aan personeel is dat ze tijdens hun stage kan begeleiden.

Leren en reflecteren in de praktijk

Menno van Leeuwen, adjunct-directeur P&O bij Cordaan Academie, vraagt zich af hoe we op een meer innovatieve manier inhoud kunnen geven aan zorgonderwijs. Ondanks dat er in de de zorg enorm veel is veranderd, is klassiek ‘formeel leren’ in een klaslokaal nog steeds de meest voorkomende onderwijsvorm. Dit heeft echter een matig rendement, er bestaat namelijk een grote discrepantie tussen het aantal mensen dat opgeleid wordt voor de zorg en het aantal mensen dat daadwerkelijk langdurig blijft werken in de zorg. Dit komt onder andere door een grote kloof tussen verwachtingen en realiteit++Kloof tussen verwachtingen en realiteitTijdens zijn presentatie refereert Menno van Leeuwen aan dit artikel waarin Monique Volman een lans breekt voor betekenisvol leren. .

‘Kinderen die van school komen en denken: eindelijk, nooit meer leren dat is een van de grootste problemen in het onderwijs’. – Monique Volman

Menno droomt, omdat de zorg altijd blijft veranderen, van een alternatief: zorgonderwijs en zorg met elkaar integreren. Hier kunnen we onder andere naartoe werken door leren en werken meer af te wisselen. Leren moet onderdeel zijn van de werkcultuur, waarin we nieuwsgierig blijven en ons continu blijven ontwikkelen.Leren moet onderdeel zijn van de werkcultuur, waarin we nieuwsgierig blijven en ons continu blijven ontwikkelen. Belangrijk hierbij is wel dat we voorzichtig moeten zijn met het idee dat leren voor iedereen leuk en haalbaar is. Er zijn namelijk veel mensen die jarenlang tegen hun zin in klassiek onderwijs gevolgd hebben en nu, eenmaal aan het werk, niet de behoefte voelen om verder te leren. De essentie van leren zit volgens Menno echter in de reflectie tussen de zorgprofessional en de persoon die zorg ontvangt: een effectieve werkwijze waar geen extra tijd voor nodig is.

Dieuwer Duijf van Het Danspaleis levert deze middag een muzikale bijdrage en sluit de avond af met Een Praatje en een Plaatje++Een Praatje en een PlaatjeBij deze mobiele huiskamerdisco gaan buurtbewoners op bezoek bij ouderen met een draagbare platenspeler en een mix met ‘singeltjes van toen’ om zo samen het plezier van muziek te ervaren.. De missie van Het Danspaleis – Tankstation Van Levensvreugde – is om mensen bij elkaar te brengen, plezier te hebben met elkaar maar ook om een netwerk op te bouwen waarin mensen elkaar kunnen helpen. Dieuwer benadrukt daarin de rol van inclusiviteit en wederkerigheid, elementen die aansluiten bij zowel het verhaal van Mieke als van Menno.

Wil je een seintje als er weer een Out of Office aankomt? Laat dan hier je gegevens achter.

Bekijk hier alle foto’s van Out of Office #17: