EU-voorzitterschap NL: concretisering sociale innovatie-agenda en modernisering auteursrecht

Via ScienceGuide bereikte ons de afgelopen week het bericht dat het Nederlandse kabinet via een Kamerbrief de strategie voor het EU-voorzitterschap van de eerste helft van 2016++Het EU-voorzitterschap roteert tussen de lidstaten van de Europese Unie. Elk land is voor 6 maanden voorzitter van de Raad van de Europese Unie waarin de lidstaten op ministerniveau samenwerken (niet te verwarren met de Europese Raad van regeringsleiders, deze wordt heeft een vaste voorzitter: de Pool Donald Tusk). openbaar heeft gemaakt. Nederland zal van januari tot en met juni 2016 het voorzitterschap van de Europese Raad overnemen. Bij de invulling van de inhoudelijke doelstelling oriënteert het Kabinet Rutte zich aan de strategische doelstellingen van de Unie en het werkprogramma van de Europese Commissie.

Concreet betekent dit een focus op ‘een innovatieve Unie gericht op groei en banen’:

… een Unie die – door te durven inzetten op vernieuwing – haar economische en externe slagkracht vergroot en het Europees concurrentievermogen in de wereld bevordert. Wil de Unie in een snel veranderende wereld de economische grootmacht blijven die ze is, dan zal ‘innovatie’ bovenaan de agenda moeten staan. Innovatie moet de sleutel vormen voor duurzame en inclusieve groei, verbetering en vernieuwing, en het antwoord op de druk die we ondervinden als gevolg van globalisering. Alleen door zichzelf te vernieuwen en verbeteren kan de Unie de concurrentie aan met andere economische blokken. De innovatie-agenda heeft vele facetten: het gaat om het wegnemen van belemmeringen voor innovatie in de interne markt; het vergroten van de innovatiefocus van alle Europese fondsen en het stimuleren van onderzoek en innovatie vanuit alle specifiek daartoe bestemde Europese fondsen en programma’s; het versterken van de digitale economie; het stimuleren van nationale beleidshervormingen, maar ook een maatschappij die vernieuwt en zichzelf uitdaagt. Het creëren van banen is daarbij topprioriteit. Maar ook het sociale gezicht van Europa hoort daarvan integraal onderdeel te zijn: de strategische agenda staat in dienst van mensen.

Innovatie als motor voor welvaart en welzijn: een boodschap die Kennisland natuurlijk van harte toejuicht. Zeker aangezien sociale aspecten ook de aandacht krijgen. ‘Innovatie om te komen tot duurzame en inclusieve groei’ en een agenda ‘die in dienst moet staan van mensen’. Niet alleen aandacht voor banen en economische groei (de focus van het vorige, jammerlijk mislukte EU-kaderprogramma de Lisbon Strategy++Lisbon StrategyOok wel de Lisbon Agenda genoemd. Lees meer.), maar ook aandacht voor sociale innovatie waar juist het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken centraal staat.

Wat er nodig is blijft nog te vaag

Over wat er nodig is om deze ambities te realiseren blijft het nog erg abstract.Over wat er nodig is om deze ambities te realiseren blijft het nog erg abstract. Er wordt gesproken over ‘uitwisseling van kennis en best practices, innovatieve manieren van werken, mechanismen voor politieke agendering, het bestendigen van peer pressure en wederzijds leren, het op slimme wijze aanwenden van de EU-begrotingsmiddelen en andersoortige initiatieven’. Niet veel om aan vast te houden. Dit lijkt ons een gemiste kans. Er is immers kennis en ervaring paraat over hoe je het innovatievermogen van een samenleving als overheid kunt stimuleren.

Wij zien drie aandachtspunten die als basis kunnen dienen voor een concrete agenda waar het kabinet onder het Nederlandse EU-voorzitterschap grote stappen voorwaarts kan maken:

Ten eerste moet een betere voedingsbodem komen voor ideeën uit meer onverwachte hoeken++Onverwachte hoekenLees ook dit opiniestuk van Chris Sigaloff over hoe Duitsland probeert een ‘powerhouse van sociale innovatie’ te zijn., zoals burgers, sociale ondernemers en netwerken. Om goede nieuwe ideeën te vinden, moet je eerst breed op zoek gaan naar ideeën, en deze vervolgens met zoveel mogelijk denk- en doekracht ondersteunen. Die ideeën leiden tot experimenten die de ruimte krijgen en dus ook mogen mislukken. Een voorbeeld van zo’n aanpak is ons eigen programma Radicale vernieuwers waarbij we in Nederland op zoek gaan naar vernieuwers en die zichtbaar maken en ondersteunen.

Ten tweede is het van belang om stil te staan bij wat werkt, hoe iets werkt en waarom het werkt. Er zijn meestal genoeg initiatieven, maar we leren onvoldoende van de werkwijzen en resultaten.

Als het kabinet werkelijk sociale innovatie op de agenda wil zetten zou Nederland er tijdens het EU-voorzitterschap voor moeten zorgen dat er systematische aandacht komt voor het opschalen en verspreiden van sociale innovaties.

Kansen voor modernisering auteursrecht

De brief van het Kabinet aan de Kamer is wel duidelijker over de digitale interne markt:

Het kabinet hecht veel belang aan het versterken van de Europese digitale interne markt. De digitale economie is een enorme stimulans voor innovatie alsmede voor (banen-)groei in Europa, maar heeft nog steeds te kampen met knelpunten als verouderde en belemmerende regelgeving. Het kabinet is dan ook verheugd dat de Commissie een Digital Single Market pakket heeft aangekondigd. Het kabinet streeft naar een pakket dat concurrentie en innovatie in de digitale economie aanjaagt, door de barrières in de e-commerce aan te pakken, cybersecurity te waarborgen, het auteursrecht te moderniseren en het vertrouwen in de digitale economie te vergroten (bijvoorbeeld Big Data en Smart Industry).

Zoals bekend delen wij de ambitie om het auteursrecht te moderniseren++Case modernisering auteursrechtBekijk hier hoe Kennisland zoal modernisering van het auteursrecht bepleit. en we zijn dan ook blij dat het kabinet dit onderwerp expliciet noemt. Nederland is een van de weinige Europese Landen die zich positief hebben uitgesproken over een dergelijke stap. Wel hopen we dat het kabinet inmiddels een stuk verder is dan het vrij basale statement dat het auteursrecht gemoderniseerd zou moeten worden. Hopelijk maakt het Kabinet van het raadsvoorzitterschap gebruik om kristalhelder aan te geven op welke punten het auteursrecht dan aangepast dient te worden.

In 2015 zullen zowel het Europees Parlement als de Europese Commissie met hun visies op de toekomstige auteursrechtelijke regels naar buiten komen. Het voorzitterschap stelt Nederland in staat om ervoor te zorgen dat de lidstaten in 2016 op een constructieve manier zullen reageren. Op dit moment wordt de discussie vooral door lidstaten gedomineerd die eraan hechten om de status quo te behouden (zoals Frankrijk) of die het auteursrecht willen uitbreiden (zoals Duitsland dat recentelijk met een nieuw recht voor krantenuitgevers heeft gedaan).

Tot nu toe heeft geen enkele lidstaat zich duidelijk met een echte moderniseringsagenda gepositioneerd. We bedoelen dan een agenda die erop gericht is de toegang tot cultuur en informatie te verbeteren en burgers in staat te stellen hun toegenomen mogelijkheden voor creatieve expressie te gebruiken zonder in conflict te komen met auteursrechtelijke regels uit 2001.

Nederland zou zich hier in de aanloop naar het voorzitterschap met een eigen, inhoudelijke agenda kunnen profileren. Wij helpen graag bij het opstellen hiervan.